Wereldcongres homeopathische artsen in Utrecht

Half mei is er een groot homeopathisch ‘feest’ in het Beatrix-gebouw van de Jaarbeurs in Utrecht. Er komen dan 800 homeopathische artsen uit de hele wereld naar het driedaagse LMHI-congres, verwachten de organisatoren. De homeopaten vieren het honderdjarig bestaan van de LMHI, wat staat voor Liga Medicorum Homoeopathica Internationalis of wel het wereldverbond van homeopathische artsen dat in 1925 werd opgericht in Rotterdam. Het motto van het komende congres: JOY OF HOMEOPATHY. Het organiserende comité  belooft dat er drie dagen achtereen ‘wereldberoemde homeopaten’ lezingen zullen houden over ‘alle aspecten van de homeopathie’.  

Homeopathisch basisarts Gio Meijer, de baas van de vakgroep homeopathie van de alternatieve artsenvereniging  AVIG, is voorzitter van het Nederlandse organisatiecomité. Het is diezelfde Gio Meijer die in september vorig jaar op haar LinkedIn-pagina juichend schreef over een artikel in Scientific Reports. ‘Zo fijn als keiharde wetenschap in een peer-reviewed tijdschrift een mooie publicatie heeft waarin de wetenschappelijkheid van homeopathie ‘bewezen’ wordt!’, luidde de blije tekst. Homeopaat Meijer ‘vergat’ gemakshalve te vermelden dat het bewuste artikel over een laboratoriumonderzoek al maanden daarvoor door de auteurs moest worden teruggetrokken vanwege interpretatiefouten.

Naast AVIG-baas Gio Meijer zitten in het organiserend comité van het mei-congres usual suspects als de Amsterdamse homeopathische arts Frans Kusse, eveneens AVIG-bestuurslid en voorzitter van Academy for Integrative Medicine (AIM). Is het toeval dat hij, net als Gio Meijer, onderdeel is van Artsencentrum Integrale Geneeskunde Amsterdam (AIGA) waar ook congresspreker Monique de Veth, psychiater en arts voor integrale geneeskunde & leefstijlgeneeskunde eens in de week praktijk houdt?

Jan Scholten

In het organisatiecomité zit verder de gepensioneerde Utrechtse basisarts Jan Scholten, een vreemde homeopathische vogel met kwalijke praktijken wiens BIG-registratie al jaren geleden geschrapt had moeten worden. Scholten staat bovendien twee maal in het lijstje congresprekers waarin we ook dierenarts Liesbeth Ellinger van kwak-praktijk Centaurea in Apeldoorn aantreffen. Er is op deze website vaker over haar homeopathische genezingsfratsen geschreven onder meer over haar onderzoek/ideeën over  het gebruik van homeopathie om E. coli-diarree bij biggen te voorkomen en haar idiote idee tijdens de laatste ernstige mond- en klauwzeercrisis (MKZ) (Kootwijkerbroek, 2001) dat koeien zijn te beschermen met homeopathische druppels. Ook de gepensioneerde homeopathisch arts Lex Rutten mag op het congres zijn verhaal doen.

We beperken ons hier tot homeopaat Jan Scholten, met een praktijk in Utrecht. Hij mag tijdens het congres in mei een hoofdlezing en twee dagen later een bij-lezing houden over zijn vreemde, niet onderbouwde theorieën over lanthaniden, een groep van vijftien elementen in het periodiek systeem waaraan hij – oneindig super verdund – allerlei homeopathische krachten toeschrijft. De Homeopathie.nl website heeft het over ‘een nieuwe manier van homeopathische geneesmiddelkeus, de groepsanalyse.’

Geloof en onderbuik overheerst daarbij, wetenschap is ver te zoeken. Zo ‘ontwikkelde’ Scholten het middel Iquilai, een zout van het element thulium, een van de elementen uit die lanthanidengroep. Het zou werken tegen aids, beweerde de Utrechtse homeopaat die het wondermiddel “ontdekte” na een eureka-ervaring in een hotelkamer in Thailand. Daar besefte hij na die wonderlijke “verschijning” dat het zou kunnen “werken” bij aids, vertelde hij in de zomer van 2014 aan twee kritiekloze, naïeve verslaggeefsters van De Volkskrant.

Niet ongestraft

Kwalijke mafkezerij die niet helemaal ongestraft is gebleven. In 2017 oordeelde de inspectie IGJ dat Scholten – en zijn medegelovige/homeopathisch arts Leo van Gelder –  gangbare (ethische) regels aan hun laars hadden gelapt, toen ze meer dan tweehonderd ernstig zieke en kwetsbare aidspatiënten in Kenia met hun niet volgens wetenschappelijke standaarden geteste homeopathisch middeltje lieten behandelen. De IGJ diende een klacht in op basis waarvan het Centraal Tuchtcollege – wel heel slapjes – niet verder kwam dan het geven van een waarschuwing aan beide homeopaten. Het Britse artsenblad The Lancet schreef er vanwege de ernst terecht over.

De Stichting VHAN, de Nederlandse vereniging van artsen voor homeopathie, noemt Scholten op zijn website in de aankondiging van het aanstaande mei-congres desondanks een ‘wereldberoemde homeopaat’. Scholten mag in mei tijdens de openingsceremonie het woord voeren, net als de Indiase homeopaat Rajan Sankaran, in homeopathische kringen eveneens een ‘beroemdheid.’ Ook hij heeft net als Jan Scholten iets uitgevonden om het juiste homeopathische (oneindig verdunde) middel bij een aandoening te kiezen. Rajan Sankaran, met een kliniek in Bombay, maakt daarbij gebruik van ‘groepsanalyse’, omschrijft de homeopathie-website homeopathie.nl.  Deze website is een initiatief van de Stichting VHAN, in samenwerking met de vakgroep homeopathie van de AVIG (Artsenvereniging voor Integrale Geneeskunde).

De website-uitleg vervolgt: ‘Deze Sankaran-methode wordt de “sensation methode” genoemd. Het gaat erom de patiënten tijdens het consult bewust contact te laten maken met de klacht in hun lichaam. Vervolgens laat Sankaran hen dit gevoel, de sensatie, gewaarworden en in eenvoudige termen benoemen. Deze “sensation” is volgens de Indiase homeopaat de diepste uiting van de centrale ontregeling van de patiënt en zelfs dieper dan geestelijke symptomen. Ook hij onderscheidt, net als Scholten, verschillende groepen homeopathische geneesmiddelen en heeft vanuit de symptomatologie van de middelen per groep of familie de “sensation” van elke groep kunnen bepalen.’

Einde citaat. Het is onbegrijpelijke abracadabra die homeopaten ongetwijfeld zullen begrijpen.

Het zal wel een cynische, vooringenomen observatie zijn maar de zoekmachine van PubMed kent Rajan Sankaran niet. Homeopaat Jan Scholten ook niet. De zoekmachine vermeldt een drietal artikelen waarin naar de methode Scholten wordt verwezen waaronder een twintig jaar oude publicatie (2007) over zijn lanthaniden-theorie, geschreven door Britse homeopaten in een homeopathie-tijdschrift. Ook geen reden voor de kwalificatie ‘wereldberoemd’.

Geen bewijs voor werkzaamheid

Homeopathie werkt niet, er is ondanks talloze (meestal slecht uitgevoerde) onderzoeken geen bewijs voor de werkzaamheid. Hetgeen te verwachten is: in super-super-verdunde homeopathische oplossingen kan niets werkzaams meer zitten, dan geloof. Hier nog even enkele verwijzingen naar (oude) onderzoeken waaruit dit blijkt. Eind juli 2020 oordeelde de voorzitter van de Reclame Code Commissie (RCC) na een klacht dat de Koninklijke Vereniging Homeopathie Nederland (KVHN) in reclame-uitingen niet meer mag beweren dat wetenschappelijk is bewezen dat homeopathie werkzaam is. De commissie gaf de klager gelijk en oordeelde dat de bewering van de vereniging dat ‘er vele wetenschappelijke onderzoeken zijn die aantonen dat homeopathie werkzaam is bij vele kwalen en aandoeningen’, nergens op gebaseerd is.

De klager wees ter onderbouwing van zijn klacht naar een in 2017 gepubliceerd onderzoek van de EASAC, de wetenschapsraad van de Europese Unie. Deze kwam op basis van een uitgebreid literatuuronderzoek tot de conclusie dat er geen wetenschappelijk bewijs is en dat er hooguit sprake is van een placebo-effect. Honderden studies laten geen effect zien, concludeerde de EASAC in zijn verklaring.

Nieuw was deze conclusie niet. In mei 2015 stelde de Australische National Health and Medical Research Council (NHMRC), evenknie van de Nederlandse Gezondheidsraad, in een uitgebreide literatuuranalyse gepubliceerd ook al dat er geen bewijs is dat homeopathie werkt. In 2010 concludeerde een wetenschappelijke commissie van het Britse House of Commons, na een uitgebreide literatuuranalyse in een dik rapport van 275 pagina’s, dat er geen enkel wetenschappelijk bewijs is voor de werking van homeopathische middelen. Ultraverdunde homeopathische oplossingen werken niet, oordeelde de Britse commissie.

Homeopaten verwijzen vaak met graagte naar wat ze zelf aanduiden als een rapport van de Zwitserse overheid dat volstaat met juichkreten over de werking van homeopathische middelen. De Engelse versie van dit rapport is verschenen in 2011 bij uitgeverij Springer Verlag. Homeopathy in Healthcare, luidde de titel. Het boek is echter niet geschreven door een officiële overheidscommissie maar door twee Duitse homeopathie-adepten van het Zentrum für Integrative Medizin der Universität Witten GmbH: Gudrun Bornhöft en de zes jaar geleden overleden Peter Matthiessen. Deze antroposofische privé-universiteit is gevestigd in Witten/Herdecke, in de buurt van Dortmund. Het is dus geen Zwitsers overheidsrapport maar een rapport dat in opdracht van de Zwitserse overheid is geschreven en één van de vele rapporten die indertijd – door een groot aantal experts in een breed terrein van vakgebieden – zijn opgesteld om de Zwitserse overheid te informeren over alternatieve behandelingen.