Zes genomineerden op longlist Meester Kackadorisprijs 2020

Uit een beperkt aantal aanmeldingen heeft de jury van de Meester Kackadorisprijs 2020 de volgende longlist van zes kandidaten vastgesteld, die in alfabetische volgorde hieronder worden geïntroduceerd. 

Zoals bekend is de prijs bestemd voor ‘instellingen, personen of ondernemingen die in belangrijke mate hebben bijgedragen aan de verspreiding in daad, woord of geschrift van de kwakzalverij in Nederland’ (hier vindt u het complete reglement). Alle genomineerden zijn inmiddels per e-mail op de hoogte gesteld van hun kandidatuur.

De winnaar zal op zaterdag 3 oktober voorafgaand aan het middagsymposium (dit jaar in de vorm van een webinar) worden bekend gemaakt, waarna deze op enigerwijze in de gelegenheid zal worden gesteld een korte apologie uit te spreken. De jury en het bestuur danken de leden die kandidaten voor de Meester Kackadorisprijs 2020 hebben voorgedragen.

Longlist Meester Kackadorisprijs 2020

Suzy Camelia-Römer

De voormalige minister van Gezondheid, Milieu & Natuur (GMD) van Curaçao, mevrouw Suzy Camelia-Römer is in de ban van de Chinese en de ayurvedische geneeswijzen. Zo bezocht zij in 2018 een WHO-workshop Chinese geneeskunde in Macau en vorig jaar volgde zij, vergezeld van enkele ambtenaren en haar echtgenoot er een workshop Ayurveda. Dat laatste land kent een apart ministerie alternatieve geneeswijzen Ayush geheten. Het tweede congres was gewijd aan de ‘standaardisatie van diagnose en therapie in de ayurvedische geneeskunde, in het unani-stelsel en het medische siddha stelsel’.

In beide workshops werd bezien hoe de verschillende gezondheidszorgsystemen het beste geïntegreerd kunnen worden en opgenomen in het basiszorgpakket. Deze integratie wordt toegejuicht door de WHO, die sterk onder invloed staat van China.

Camelia-Römer bezocht in februari 2020 ook ons land om een vergadering bij te wonen waarin ‘Mainstreaming Ayurveda in the Netherlands and Europe’ centraal stond. Echtgenoot Carl Camelia is ayurveda-specialist en bereidt een Wellness Centrum voor in Curacao waar alternatieve geneeswijzen zullen worden aangeboden. Mogelijk deels of geheel op kosten van de premiebetaler.

De heer Camelia is ‘boardmember van de Universidad Maharishi for Latin America & the Caribbean (UMLAC)’, een opleidingscentrum voor alternatieve geneeswijzen. Zijn echtgenote de minister zet de inspectie onder druk om de ayurveda-middelen te gaan vergoeden. Het leidde enkele jaren geleden tot het ontslag van inspecteur-generaal Huurman, die zich daartegen verzette.

De jury betreurt het dat in Curacao, dat nu al kampt het met grote financiële problemen in de zorg, een deel van het volksgezondheidsbuget dreigt te worden besteed aan nutteloze behandelmethoden. De minister voor GMD is daarvoor mede aansprakelijk. Zij ging in de jaren 90 al eens in de fout, toen zij als minister van justitie gevangenen blootstelde aan transcendente meditatie.

Prof. dr. A.W. Hoes, decaan en vice-voorzitter raad van bestuur, Universitair Medisch Centrum Utrecht

De decaan is eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van de medische opleiding aan zijn faculteit. Over enkele elementen uit die opleiding bestaat bij de jury al geruime tijd bezorgdheid. Zo kent het curriculum reeds vele jaren een Keuzeblok Complementaire Zienswijzen in de zorg, dat maar liefst 10 weken van 50% omvat en dat steeds meer in het antroposofische gedachtengoed van het Louis Bolk Instituut is verzeild, terwijl ook homeopathisch artsen hun partij mogen meeblazen.

Het Keuzeblok levert flinke aantallen studiepunten op. De medisch studenten zouden in hun opleiding geïmmuniseerd moeten worden tegen de onbewezen alternatieve geneeswijzen, die hen nu door believers worden voorgeschoteld. Artsen die ver afgedwaald zijn van de reguliere geneeskunde, krijgen hier een podium in plaats van een excommunicatie.

Een tweede grief, die wij koesteren jegens het UMCU is de positie van de hoogleraar psychiatrie Van Os in de Raad van Advies (RvA) van de Academy Integrative Medicine (AIM), die zich bezighoudt met opleidingen en nascholing in homeopathie, antroposofische geneeskunde en Chinese acupunctuur. Prinses Irene behoort ook tot het docentencorps. Door de decaan gevraagd naar zijn beweegredenen stelde Van Os ‘vanzelfsprekend kritisch tegenover het toepassen van niet evidence-based handelingen’. Hoe hij dat rijmt met de activiteiten van de AIM is onduidelijk. Hij hoopt, naar eigen zeggen, de AIM te kunnen stimuleren tot onderzoek van de therapeutische relatie.

In het LUMC is nog altijd hoogleraar Pijl werkzaam, hoewel ook hij nog steeds deel uitmaakt van de RvA van de AIM. Hetzelfde geldt voor twee hoogleraren van het Amsterdam UMC: de cardioloog Hofstra en de homeopaat/reumatoloog Van Schaardenburg. Bij de nominatie van de Utrechtse decaan wil de jury ook de Amsterdamse en Leidse decanen nadrukkelijk includeren.

Leerpunt KOEL

De naam KOEL staat voor “Kwaliteit en Ondersteuning Eerstelijnszorg”. Het Leerpunt KOEL is één van de particuliere organisaties die door de KNMG en andere beroepsverenigingen in de gezondheidszorg gemachtigd zijn om cursussen te verzorgen en daarvoor tevens accreditatiepunten uit te delen.

Men kan bij het Leerpunt dus leren en punten halen. KOEL biedt tientallen trainingen, bijscholingen en opleidingen voor onder meer huisartsen, POH-en (praktijkondersteuners huisartsen) en POH-en GGZ die de huisarts ondersteunen op GGZ-gebied.

De vraag is of de combinatie van opleiden en zelf daarvoor accreditatiepunten toedelen wel een gelukkige is, maar het is ons door de KNMG verzekerd dat KOEL gehouden is aan zeer strikte richtlijnen van de artsenorganisatie.

Hetzelfde geldt voor de Landelijke Vereniging POH GGZ. KOEL kende desondanks en zonder overleg met de KNMG en de LVPOH-GGZ toch accreditatiepunten toe voor een training in PRI, Past Reality Integration, een onbewezen behandelvorm, uitgevonden door de ons welbekende Ingeborg Bosch.

Na acties van onze vereniging zijn deze accreditaties door beide beroepsverenigingen ingetrokken. Het Leerpunt heeft ons niet uitgelegd hoe en waarom het tot deze misstap is gekomen en deelde ons daarentegen in maart 2020 nog mee dat er ‘vooralsnog geen sprake is van onterechte toekenning’. Dat is door Koel nimmer herroepen. Gezien de verantwoordelijkheid die het Leerpunt Koel dient te dragen bij het opleiden van eerstelijns-gezondheidswerkers, tillen wij zwaar aan het toekennen van accreditatiepunten voor zelf georganiseerde cursussen in kwakzalverij. Moge Koel zich dat aantrekken.

KWF Kankerbestrijding

Het KWF stelt dat het geen onbewezen behandelingen financiert of stimuleert. Deze bewering verdient meer dan een kanttekening. De stichting is namelijk eigenaar en beheerder van de website kanker.nl. Aan publieksvoorlichting via deze website besteedt het KWF jaarlijks plm. 2,5 miljoen euro. De site heeft een aparte pagina voor, wat men noemt, ‘complementaire zorg’ en daar zijn de nodige verwerpelijke teksten te vinden, vaak opgesteld in samenwerking met kwakzalversclubs als de Ned. Ver. Acupunctuur, het Van Praag Instituut (VPI), CAM Cancer en Register Beroepsbeoefenaren Complementaire Zorg. Over het VPI verscheen al menig artikel op de website van de Vereniging. Kritiekloos wordt o.m. uitleg gegeven over therapeutic touch en haptonomie bij kanker.

Enkele citaten: 
– ‘Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat acupunctuur bij kanker kan helpen bij vermoeidheid, stress, depressie, droge mond en misselijkheid’.
– ‘Zorg dat uw complementaire behandelaar is aangesloten bij een erkende beroepsvereniging’.
– ‘Uitgangspunt van geest-lichaam therapieën is dat geest en lichaam een directe invloed op elkaar hebben. De geest kan gebruikt worden om lichamelijke problemen (bijvoorbeeld stress) te behandelen. Voorbeelden van deze complementaire zorg: mindfulness en meditatie, warmte en koude, ontspannings- en visualisatieoefeningen, luisteren naar muziek, yoga, biofeedback en hypnotherapie.’

Integratief kinderarts Von Rosenstiel mag op de site reclame maken voor haar spreekuur integrative medicine in het Arnhemse Rijnstate ziekenhuis. Hoe voorzichtig ook geformuleerd en met hoeveel waarschuwingen de verhalen ook omgeven zijn, een kankerpatiënt die zelf ook iets aan zijn ziekte wil doen, zal er na kennisneming van deze publieksvoorlichting (‘opgesteld door medisch specialisten’) niet van worden weerhouden een zinloos en soms kostbaar avontuur te ondernemen.

Nederlands Instituut van Psychologen (NIP)

In de sfeer van geestelijke gezondheidszorg en psychiatrie komt kwakzalverij veelvuldig voor. In juni jl. werd de VtdK geattendeerd op al weer een nieuw soort kwakzalverij, nu gericht op angst, depressie en slapeloosheid en als aanvulling op psychotherapie. Het betrof het gebruik van de Alpha-Stim, een onzin-apparaatje waarvan de GGZ-Groep (een commercieel bedrijf!) op zijn website beweert, dat het ‘lichamelijke ondersteuning’ biedt bij de behandeling.

De Groep maakte ook in hun wachtkamers met posters reclame voor Alpha-Stim en stimuleerde aldus patiënten/cliënten tot huur of aankoop van het apparaatje.

Het apparaatje zou via de oorlellen ministroompjes naar de hersenen zenden, welke stroompjes aldaar een gunstige werking zouden hebben. De Reclame Code Commissie veroordeelde deze claims al. Toen de VtdK het NIP erop wees dat psychologen zich met deze kwakzalverij bezighielden ontvingen wij per omgaande een dankbrief, men veroordeelde deze wanpraktijk en ging de NIP-leden die deze methode gebruikten aanspreken.

Zo adequaat en vlot als het NIP reageerde op voornoemde melding zou zwijgzaam blijft zij onder de kritiek op de zogenaamde neurofeedback. Op de VtdK-website zijn tientallen artikelen te vinden over deze alternatieve geneeswijze, die EEG-signalen gebruikt om gedrag en gevoel van patiënten in een goede richting te conditioneren. De behandeling is zeer kostbaar en een wetenschappelijke basis ontbreekt. Toch beheert het NIP een Sectie van erkende neurofeedback-beoefenaren, met enkele tientallen leden.

Het tv-consumentenprogramma De Monitor wijdde op 30 maart 2020 zijn uitzending aan de neurofeedback en de erin optredende neurofeedback-therapeuten konden geen enkel bewijs aandragen van werkzaamheid van deze methode. De neurofeedback komt zelfs niet in aanmerking voor vergoeding vanuit de aanvullende zorgverzekering en noch de psycholoog noch de zorgverzekeraar schaamt zich ervoor dat deze therapie onder een andere behandelcode wordt opgegeven, zodat deze kwakzalverij toch vergoed kan worden vanuit de aanvullende verzekeringen. Dat werd op camera in de uitzending volmondig toegegeven.

Raad van Bestuur Nij Smellinghe te Drachten

Reden: voor het in haar ziekenhuis laten werken van een big-geregistreerde klassiek homeopaat, die op haar website absurde en levensgevaarlijke Covid-19 adviezen verspreidde. De Vereniging tegen de Kwakzalverij is van mening dat het in dienst nemen van personeel (artsen dan wel verpleegkundigen) tevens een verantwoordelijkheid inhoudt voor hun gezondheidspraktijken buiten werktijd in het ziekenhuis. Veel zorginstellingen geven in hun arbeidscontract aan dat de goede naam en reputatie van de werkgever niet mag worden aangetast door extramurale activiteiten die met goede en wetenschappelijk onderbouwde zorg in tegenspraak zijn.

In het ziekenhuis Nij Smellinghe werkt evenwel op de kraamafdeling een vrouwelijke verpleegkundige die tevens in het Groningse Haren een praktijk als klassiek homeopaat drijft. Daar gaat veel mis, zo geeft deze Coby Tjassing op haar website een telefoonnummer waar bezorgde ouders informatie over de buitengewoon omstreden Cease-therapie kunnen krijgen. Van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd mag er geen reclame gemaakt worden voor deze gevaarlijke vorm van kwakzalverij maar zij persisteert toch. Alle eerdere negatieve adviezen over vaccinaties heeft deze mevrouw inmiddels van haar website verwijderd, maar het is toch wel vreemd en zorgwekkend dat iemand op een kraamafdeling als verpleegkundige mag werken terwijl ze als klassiek homeopaat zich tegenstander van vaccinaties verklaarde.

Het bontst maakte deze mevrouw Tjassing het echter in de beginfase van de Covid-19 epidemie. Op haar website durfde ze de naïeve klanten van haar treurigstemmende nering te adviseren om besmetting met het Corona-virus tegen te gaan door aan een flesje met D30 arsenicum te ruiken (de kans dat er een molecuul arsenicum in deze oplossing is terug te vinden is nul, en dan moet je er ook nog aan snuffelen). Weliswaar is deze bizarre onzin na een melding onzerzijds bij de IGJ verwijderd van haar website, maar iemand die dat gelooft, is naar onze mening ten onrechte verantwoordelijk voor de zwangeren en de baby’s die in Nij Smellinghe verblijven.

Niet alleen in Drachten, maar Raden van Bestuur van zorginstellingen in het hele land worden met deze nominatie aangespoord actieve kwakzalvers uit hun personeelsbestand te verwijderen.

Eerdere winnaars sinds de instelling van de prijs:

2003 Zilveren Kruis Achmea
2004 Paul van Dijk, huisarts te Zaltbommel
2005 René Steenhorst, Telegraafjournalist
2006 Directie ZonMW
2007 GroenLinks
2008 NCRV
2009 Nederlandse Vereniging Kritisch prikken
2010 Triodos Bank/Foundation
2011 Pols, dekaan Erasmus MC
2012 Halbe Zijlstra, staatssecretaris OC&W
2013 Consortium zorgverzekeraars
2014 Pauline Meurs, voorzitter ZonMw.
2015 Bart Combée, directeur Consumentenbond
2016 KNMvD (dierenartsen)
2017 KNOV (verloskundigen)
2018 Hogeschool Arnhem Nijmegen
2019 Jacobine Geel, directeur GGz Nederland