Ziekenhuis Bravis biedt kwakzalvers podium

Het Bravis ziekenhuis, met vestigingen in Roosendaal en Bergen op Zoom, organiseert op maandag 21 november een informatieavond met als thema: ‘Zelfmanagement bij endometriose’. De info-avond, geïnitieerd door gynaecologen van het Bravis ziekenhuis, vindt plaats op de locatie Roosendaal.

Drie van de vier sprekers komen uit de niet-reguliere, alternatieve hoek. Ze promoten behandelingen als neurostimulatie (TENS), acupunctuur en Chinese kruiden waarvoor elk bewijs van effectiviteit ontbreekt. De vierde spreker is Carolien Boomsma, een van de gynaecologen van het ziekenhuis. Zij heeft – hoe pikant kan het zijn – voor haar promotie gewerkt bij de Cochrane-vestiging in Nieuw Zeeland en zou van de hoed en de rand moeten weten wat EBM (Evidenced Based Medicine) betreft.

Waarom promotie voor alternatieve behandelaars?

Bestuursleden van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, Hans Vemer en Cees Renckens, tonen zich verbaasd over de informatieavond die het ziekenhuis organiseert. Ze vragen zich af waarom het ziekenhuis Bravis alternatieve behandelaars binnen haar poorten behandelingen laat promoten die slechts valse hoop bieden. Beide bestuursleden hebben enig recht van spreken, ze zijn gepensioneerd gynaecoloog. Hans Vemer heeft op de universiteiten van Nijmegen en van Leuven onderzoek gedaan naar endometriose en veel vrouwen met deze aandoening behandeld en geopereerd.

De Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) volgt in haar Richtlijn over Endometriose de recente richtlijn van de European Society for Human Reproduction and Embryology (ESHRE), betogen Renckens en Vemer desgevraagd. Ze hebben deze Europese richtlijn op therapeutische mogelijkheden bekeken en stellen: ‘Voor de bestrijding van pijn bij endometriose beveelt de richtlijn adequate pijnstilling aan met bijvoorbeeld ibuprofen of andere non-steroïdal ontstekingsremmende medicijnen. Ook een behandeling met een orale anticonceptiepil of met hormonen (progestagenen) die de productie van eierstokhormonen voorkómen, kan soms goed werken. Als dat niet helpt worden zwaardere middelen aanbevolen om de eigen hormoonproductie stil te leggen, zoals anti-progestagenen of zogeheten GnRH-antagonisten. Als uiterste middel of als er sprake is van grote endometriose-cysten in de eierstokken of van ernstige verklevingen in de buik, is chirurgie te overwegen. Ook bij vruchtbaarheidsproblemen waar verklevingen een rol spelen, kan (micro)chirurgie of liever IVF helpen.’

Hoogstens een placebo-effect

Vemer en Renckens schrijven verder: ‘De richtlijn bespreekt ook de niet-medische of niet-reguliere behandelingen, ook wel alternatieve behandelingen genoemd. Deze niet-reguliere behandelingen, inclusief voedingssupplementen, worden niet aanbevolen, aangezien van geen van deze behandelingen enig positief effect is aangetoond. Dit geldt zowel voor de behandeling van pijn als voor de behandeling van vruchtbaarheidsproblemen. Hoogstens zouden sommige patiënten met pijnklachten een placebo-effect kunnen ervaren.’

Beide bestuursleden hebben specifiek gezocht in de wetenschappelijke literatuur naar de behandelingen die op de informatieavond worden besproken en concluderen:

– over holistic coaching is niets te vinden in PubMed. Op de info-avond houdt marketing-manager/holistisch coach Margje Reijs-Schreijgrond, als ervaringsdeskundige, een verhaal over holistische lifestyle.

– Op de info-avond prijst fysiotherapeute Esther van Wifferen TENS aan als hulpmiddel om pijn te bestrijden bij endometriose. Het enige artikel op PubMed over het effect van TENS op endometriose werd in 2015 geschreven door enkele Braziliaanse gynaecologen en vier jaar geleden teruggetrokken.

– Stephanie van Hulst, opgeleid als accountant, spreekt op de info-avond over het nut van Chinese kruiden bij endometriose, onder de werktitel ‘de helende werking van voeding.’ Ze schreef er een boekje over.

Geen bewezen positief effect van Chinese kruiden

Er zijn talloze artikelen verschenen over het gebruik van Chinese kruiden bij endometriose. De meeste betreffen observationele studies en allemaal zonder goede controlegroep, zodat ook hiervan geen positief effect bewezen is.

Vemer en Renckens concluderen daarom: ‘Het aangeboden programma op de informatieavond past op geen enkele manier binnen de richtlijn van de NVOG en de ESHRE. Het lijkt hier puur te gaan om marketing van kwakzalverij binnen de muren van een ziekenhuis. De vrouwen met endometriose wordt valse hoop geboden, zij zullen eerder verlichting van hun portemonnee ervaren dan van hun klachten en de alternatieve behandelaars van het symposium zullen vol trots verkondigen dat zij in het ziekenhuis als sprekers welkom waren.’

Het ziekenhuis – met deze bezwaren van de vereniging geconfronteerd – reageert kort en krachtig: ‘Wij hebben kennis genomen van deze visie en maken onze eigen afweging bij het al dan niet organiseren van een informatieavond, in afstemming met de betrokken medisch specialisten’, laat de verantwoordelijk communicatiemedewerker per e-mail de webredactie weten, na raadpleging van de achterban.

Kwakzalverij-adepten

Niet onvermeld mag blijven dat de aankondiging voor de informatieavond op de LinkedIn-pagina van kruidenexpert Stephanie van Hulst een twintigtal dikke duimen heeft opgeleverd van tevreden mensen, patiënten maar vooral collega-kwakzalverij-adepten waaronder acupuncturisten en collega-kruidenbehandelaars. Een voetreflextherapeut schrijft bij haar dikke duim: ‘Goed om te zien dat reguliere geneeskunde samen werkt met alternatieve geneeskunde! Tot volgende week!’

De alternatieve voettherapeute slaat hiermee de spijker op zijn kop: het houden van een informatiebijeenkomst door een ziekenhuis en in een ziekenhuissetting faciliteert kwakzalverij en versterkt het geloof erin. Het is betreurenswaardig dat noch de directie van het ziekenhuis noch de medische staf deze niet medisch-wetenschappelijke activiteit van de Bravis-gynaecologen heeft gestopt.

Naschrift 5 januari 2023

Ziekenhuis Bravis kwakzalft door

De Raad van Bestuur van het Bravis-ziekenhuis en de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) blijven kwakzalverij steunen. Nadat de “voorlichtingsavond” over zelfhulp bij endometriose in het Bravis-ziekenhuis in Bergen op Zoom met reclame voor kwakzalverij eind november vorig jaar gewoon door is gegaan, heeft het bestuur van de VtdK vragen gesteld aan de wetenschappelijke vereniging van gynaecologen, de NVOG.

De alerte initiatiefnemer van ons protest, Dick van Gerwen, dermatoloog in het Bravis-ziekenhuis en VtdK-bestuursleden Cees Renckens en Hans Vemer, hebben in een brief de NVOG gewezen op de richtlijn van de Europese wetenschappelijke vereniging ESHRE, waarin duidelijk staat dat alternatieve behandelingen zoals gepropageerd op de avond in het ziekenhuis in Bergen op Zoom, niet mogen worden aanbevolen, omdat het nut ervan niet bewezen is.

Het bestuur van de NVOG heeft onze vragen doorgestuurd naar de werkgroep reproductieve chirurgie en endometriose, waar nota bene Carolien Boomsma, een van de organisatoren van de voorlichtingsavond, lid van is.

Het is dan ook niet vreemd dat de NVOG-werkgroep ons terugschrijft dat men vindt dat de sprekers zich wel degelijk aan de richtlijn hebben gehouden. Dit is echter aantoonbaar onjuist! Waarbij niet onvermeld mag blijven dat gynaecologe Boomsma van Bravis enige tijd heeft gewerkt bij de vestiging van het Cochrane-instuut in Nieuw-Zeeland.

Het is mooi dat een beroepsvereniging de belangen van bekritiseerde leden verdedigt, maar dat hierdoor patienten met endometriose, een ernstige aandoening, worden blootgesteld aan reclame voor kwakzalverij, hierbij valse hoop krijgen en rare verhalen moeten aanhoren, is beschamend.

Een bijgevoegde paragraaf uit het boek over ‘het endometriosedieet’ van Stephanie van Hulst, acupuncturist/ Chinees herbalist, een van de spreeksters op de informatieavond in Bravis, illustreert wat we bedoelen met niet-onderbouwde wetenschap, kwakzalverij dus. Klik hieronder om de paragraaf te lezen:

Screenshot_Bravis 20221118-071625