Zilveren Kruis: ‘Mondkapje verzuurt Nederland’

Heel Nederland verzuurt. Het mondkapje is daar de oorzaak van, als we zorgverzekeraar Zilveren Kruis, onderdeel van de grootse zorgverzekeraar van Nederland Achmea, mogen geloven. In een advertentie op de website van de nieuwssite NU.nl schreeuwt de zorgverzekeraar het van de daken: ‘Mondkapje maakt op de juiste manier ademhalen nog belangrijker.’ 

Het dragen van een mondkapje kan je ademhaling verstoren, waarschuwt Zilveren Kruis. De zuurtegraad van het ‘lichaam’ (bloed?, red.) wordt daarbij als voorbeeld genoemd. ‘Door het dragen van een mondkapje kan de zuurtegraad van je lichaam uit balans raken, doordat je te weinig CO₂ uitademt’, meent de advertentie die bedoeld is om de Actify-app, de ‘digitale coach’ van Zilveren Kruis, aan de man te brengen. 

De advertentie belooft dat je met deze app de gezondheidsvoordelen kunt ‘ervaren’ van op de juiste manier ademhalen. De app helpt je in kleine stappen naar een gezondere leefstijl, zelfs naar een ‘mindful leefstijl’. Geen idee wat hiermee wordt bedoeld.

De advertentie van Zilveren Kruis is sinds half februari te vinden op de website van NU.nl. In de advertentie staan flink wat onzinnige en foute suggesties, laten geraadpleegde specialisten geërgerd weten. De bronvermelding voor die onzin ontbreekt bovendien.

App

De app ziet er zinnig uit (meer bewegen, afvallen, gezond eten), de adviezen zijn conform de adviezen van de Gezondheidsraad, laat reumatoloog/epidemioloog Alfons den Broeder, actief lid van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, weten. ‘De hele onderbouwing is echter onzin.’ Bar en boos, vindt anesthesioloog Catherine de Jong, ook bestuurslid van de vereniging. Ze werd op de advertentie attent gemaakt door een collega-anesthesioloog. Ook hij ergerde zich aan de vele onwaarheden in de advertentie over ademhaling.

De advertentie beweert bijvoorbeeld dat ademhalen weliswaar vanzelf gaat, maar dat uit onderzoek zou blijken dat de meeste mensen door verkeerde ademhaling maar een klein deel van hun longcapaciteit gebruiken. Onzin, zegt Den Broeder. ‘De meeste mensen gebruiken inderdaad een klein teugvolume terwijl de volumecapaciteit veel groter is. Dit is precies zoals het hoort, dit is reservecapaciteit.’ Het behoort tot de basale medische kennis. In de collegedictaten en handboeken is hier alles over terug te vinden; ook Wikepedia besteedt er aandacht aan. Dit is normaal, voegt De Jong, bestuurslid/secretaris van de vereniging, hier aan toe. ‘Die reservecapaciteit ga je vanzelf gebruiken als je in beweging bent.’

Verzuring

Bij verzuring is het hetzelfde laken een pak; ook hier beweert Zilveren Kruis in de advertentie dingen die niet kloppen. Den Broeder is er helder over: ‘Mondkapjes veroorzaken geen verzuring, bij gezonde mensen is de zuurtegraad van het bloed erg stabiel, mensen gaan niet hyperventileren door een mondkapje.

Gezonde mensen krijgen geen hoge CO₂-concentratie in het bloed omdat ze te weinig CO₂ zouden uitademen; dit gebeurt alleen bij terminale COPD.’

Verkeerd ademhalen zou hartfalen in de hand kunnen werken, stelt de advertentie. Ook dit is onzin, vat Den Broeder zijn ergernis samen. ‘Daar is alleen kans op bij een ernstige vorm van obstructieve slaapapneu.’ Hoezo, verstoort een mondkapje de ademhaling, hoezo heeft dat gevolgen voor de gezondheid, reageert anesthesioloog De Jong op de suggestieve beweringen in de advertentie. ‘Chirurgen, anesthesiologen en ander medisch personeel staan hele dagen achtereen met een mondkapje op te werken. Die hebben echt geen verstoorde ademhaling.’

Balans

De volgende warrige (onbewezen) stelling in de advertentie mag ook niet onvermeld blijven. We lezen: ‘Stress is in de meeste gevallen de boosdoener van verkeerd ademhalen. Zo hebben veel Nederlanders nu door het thuiswerken een verstoorde werk-privébalans waardoor ze meer gespannen zijn.’

De reactie van Zilveren Kruis op vragen van de webredactie naar bronnen achter de gedebiteerde onzin – in de advertentie aangeduid als specialisten – is verbijsterend. In eerste instantie e-mailt de perswoordvoerder van Zilveren Kruis dat de advertentietekst is opgesteld door redacteuren van NU.nl die hiervoor meerdere bronnen hebben geraadpleegd.

In tweede instantie – na meer kritische vragen – meldt de perswoordvoerder dat medewerkers van Zilveren Kruis de tekst voor publicatie hebben gezien. Of dat medisch geschoolde medewerkers waren, laat ze in het midden. De kans daarop lijkt overigens klein en is hoogste tijd voor een op het matje-gesprek.

Bronnen

Na overleg met de redactie van NU.nl e-mailt Zilveren Kruis enkele bronnen achter de beweringen in de advertentie. De zorgverzekeraar komt hierbij niet verder dan n=1 types, of te wel enkele die toevallig koffie kwamen drinken bij de NU.nl-redactie.

Er worden geen onderbouwde teksten aangeleverd uit medische handboeken of uit een belangwekkend artikel in de Amerikaanse NEJM (New England JournaL of Medicine) of in de Britse BMJ (British Medical Journal). Het blijft bij: een fysiotherapeut (die koffiedrinkende alternatieve ademcoach misschien, een hypeberoep, vermoedt Catherine de Jong), een longfysioloog van een Nederlands ziekenhuis en een gepensioneerd arts/fysioloog. Hun namen worden niet genoemd. De hartfalensuggestie zou uit een niet nader omgeschreven Amerikaanse studie komen, laat Zilveren Kruis weten. ‘We gaan kijken of dit juist is weergegeven en zo nodig aanpassen.’

Sinds deze belofte is er niets meer van Zilveren Kruis vernomen, de advertentietekst is niet aangepast.

Naschrift 1 maart

Zilveren Kruis verwijdert advertentie

Zorgverzekeraar Zilveren Kruis heeft, na klachten van de Vereniging tegen de Kwakzalverij en publicatie daarvan op deze website, haar onzin-advertentie op de nieuwssite NU.nl laten verwijderen. Ook klanten van Zilveren Kruis, die over de advertentie klagen, krijgen van de telefoniste van de zorgverzekeraar te horen dat de advertentie is verwijderd.

De werkzame link in bovenstaand artikel levert nu dit resultaat op: ‘Probleem tijdens het laden van de pagina. De pagina die u zoekt kon niet worden gevonden.’