Jaarverslag 2013

Verslag van de secretaris

Ledenaantal

Het aantal leden is al jaren ongeveer 2000. De vereniging slaagt er in haar leden goed aan zich te binden ook in tijden dat het economisch wat slechter gaat. Ongeveer 60% van de leden hebben of hadden een medisch beroep. Zeventien leden zijn lid voor het leven en 15 leden betalen een gereduceerd tarief, er zijn 120 studentleden.

Bestuur

Het bestuur bestaat uit 19 leden van zeer diverse pluimage. Door die verscheidenheid is deskundigheid op vrijwel alle gebieden van de gezondheidszorg aanwezig waardoor vragen die worden gesteld altijd beantwoord kunnen worden door een deskundige. Daarnaast is een aantal jaren geleden nog een panel van deskundigen gevormd waar in voorkomende gevallen een beroep op kan worden gedaan. De bestuursvergaderingen worden trouw bezocht, het aanwezigheidspercentage is gemiddeld ongeveer 90.

Ledenadministratie

De ledenadministratie wordt al jaren verzorgd door Gabri Lantinga. Hiervoor wordt jaarlijks een bedrag op de begroting gereserveerd. Het bestuur is zeer tevreden over hoe de ledenadministratie functioneert.

Financiën (zie ook het financieel jaarverslag van de penningmeester)

Na een aantal moeilijke jaren door allerhande processen is de financiële gezondheid van de Vereniging goed. De VtdK heeft nu een apart fonds voor onverwachte uitgaven.

Website (zie ook jaarverslag van de webmaster)

De VtdK heeft een florerende website, waarmee het contact met de buitenwereld wordt onderhouden. De website wordt goed gevolgd door de media zoals blijkt uit de vele malen dat de pers informeert naar zaken die zij heeft aangetroffen op de site. Ook uit de hoeveelheid hate mail die bij het secretariaat binnenkomt blijkt dat de site goed gelezen wordt. Een belangrijke kwaliteitsimpuls is gegeven door Broer Scholtens (oud-wetenschapsredacteur van de Volkskrant) die al een aantal jaren gemiddeld voor drie artikelen per week zorgt.

Nederlands Tijdschrift tegen de Kwakzalverij (zie ook verslag van de redacteur)

Is de website vooral een communicatiemiddel met de buitenwereld, het tijdschrift heeft binnen de Vereniging vooral een bindende functie. Bovendien leent het tijdschrift zich ook goed voor wat langere essays die minder geschikt zijn voor de website. Al vele jaren verzorgt Bert van Dien het hoofdredacteurschap en schrijft de erevoorzitter Cees Renckens het tijdschrift voor 80% vol. Alhoewel er soms discussie is of het tijdschrift niet wat ‘altmodisch’ is, is het bestuur voor het voortzetten van het blad vanwege genoemde bindende functie.

Media

De VtdK is zeer frequent is de media aanwezig. Met grote regelmaat worden bestuursleden geïnterviewd voor radio en tv en staan zij in de krant. Het werd de beruchte voorstander van onzin behandelingen, voorzitter van het IOCOB, op een gegeven moment allemaal wat te veel en hij deed jammerend beklag bij de ombudsvrouw van de Volkskrant. Op het secretariaat komen vrijwel wekelijks telefoontjes binnen van journalisten die om informatie vragen. De VtdK zit kennelijk goed in de agenda van de redacteuren bij de media. De Meester Kackadorisprijs heeft dit jaar relatief veel aandacht gekregen in de pers.

Juridische zaken

Het is, juridisch gezien, een roerig jaar geweest voor de Vereniging. Dat is in de eerste plaats te danken aan een advocaat in Ridderkerk, mr. Job van Broekhuijze, die voorzitter is van een club van chiropractoren. Het begon ermee dat Cees Renckens een strafklacht indiende tegen een chiropractor in Drenthe (Molina), die zich ten onrechte afficheerde als doctor (hij kreeg een voorwaardelijke straf, maar de zaak is nog niet afgelopen), en met een klacht van Catherine de Jong bij de Reclame Code Commissie over een advertentie van een chiropractor in Amsterdam (Langweiler); de klacht werd in twee instanties grotendeels gegrond geacht. De door deze zaken gewekte woede leverde drie klachten van genoemde advocaat namens diverse chiropractoren op bij tuchtcolleges gezondheidszorg tegen Cees Renckens en Catherine de Jong. Alle klachten zijn inmiddels kennelijk ongegrond verklaard, maar Van Broekhuijze heeft hoger beroep ingesteld. Het gedrag van Van Broekhuijze heeft ons aanleiding gegeven om tuchtklachten tegen hem in te dienen (één is inmiddels gegrond verklaard). Daartegenover heeft Van Broekhuijze een tuchtklacht ingediend tegen onze advocaat Serge Vlaar. Tenslotte heeft Van Broekhuijze een kort geding tegen ons gevoerd ter verwijdering van een stuk op onze website en dat radicaal verloren.

De Reclame Code Commissie heeft twee klachten van ons tegen Prostop en Prescan gegrond verklaard. Daarnaast mag niet onvermeld blijven dat ons lid Marie Prins onophoudelijk procedeert bij de RCC, en met succes. Het geval van een papegaai die een kwakzalversbehandeling niet overleefde leidde tot een klacht van Sjeng Lumeij tegen de dierenarts, die werd berispt.

Tenslotte: de zaak tegen Sickesz hebben wij dit jaar definitief gewonnen. De procedure, die betrekking had op de plaatsing van Sickesz op een lijst van de grootste kwakzalvers van de twintigste eeuw, begon in 2003. Bij de rechtbank wonnen wij, maar bij het gerechtshof ging het fout. De Hoge Raad vernietigde de uitspraak van het hof (daarbij overwegende dat wij de term kwakzalver mogen gebruiken, onder meer gezien de meer neutrale definitie van kwakzalverij die wij hanteren). Het Haagse hof, dat de zaak vervolgens behandelde, stelde ons dit jaar ook in het gelijk. Het overwoog daarbij bovendien dat de handelingen van Sickesz terecht getoetst zijn aan evidence-based onderzoek.

Consumentenzaken

Jaarlijks komen er via de e-mail bij het secretariaat naar schatting 80 tot 100 vragen van consumenten binnen over alternatieve behandelwijzen. Deze vragen worden veelal door bestuursleden of externe deskundigen (Roeland Heeck en Rie Prins) beantwoord. Ook zijn er regelmatig vragen van scholieren en studenten, die door ons oud-bestuurslid Kees van der Smagt worden beantwoord. Een enkele keer wordt door de VtdK hulp aangeboden bij de gang naar de tuchtrechter of wordt een vragensteller geholpen met de gang naar de Geneeskundige Inspectie. Ook professionals worden regelmatig van advies voorzien, bijvoorbeeld huisartsen die vragen hoe zij het beste een in hun regio opererende kwakzalver kunnen aanpakken.

Publieke optredens

Bestuursleden worden regelmatig gevraagd om lezingen en colleges te geven.

Lobby

De VtdK zoekt voor bepaalde onderwerpen contact met ministeries, bijvoorbeeld met het ministerie van Financiën in verband met de btw-kwestie en met VWS in verband met het functioneren van IGZ. Ook wordt er gelobbyd bij zorgverzekeraars in verband met de koppelverkoop van alternatieve behandelwijzen met reguliere behandelingen.

Belangrijke gebeurtenissen in 2013

Een belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van de Vereniging is het feit dat de peperdure procedure tegen de orthomanueel arts Sickesz, die zich tien jaar heeft voortgesleept, in 2013 tot een einde is gekomen (zie boven onder ‘Juridische zaken’). Een andere belangrijk feit waar de VtdK een aantal jaren voor heeft geijverd is de ongerijmdheid dat alternatieve hulpverleners geen btw hoeven te betalen. Volgens Europese belastingregelgeving hoeven slechts degenen geen btw te betalen die geen bijdrage leveren aan de gezondheid van de mens. Na intensief lobbyen door het bestuur van de VtdK heeft het ministerie van Financiën besloten dat ook alternatieve artsen over hun alternatieve handelingen btw verschuldigd zijn. Een derde belangrijke gebeurtenis die onderbelicht is gebleven, is dat door intensief en onvermoeid lobbyen van de twee psychiaters in het bestuur, de Vereniging voor Psychiatrie en het Nederlands Instituut voor Psychologen zich kritisch hebben opgesteld ten aanzien van ‘psychokwak’. De Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie en het NIP hebben op hun sites expliciet afstand genomen van ‘psychokwak’. Last but not least, er is een duidelijke tendens waarneembaar bij zorgverzekeraars om zich kritischer op te stellen ten aanzien van alternatieve behandelwijzen.

Frits van Dam

Verslag redacteur Nederlands Tijdschrift tegen de Kwakzalverij

Terwijl in deze tijd de digitalisering van allerhande soorten drukwerk exponentieel toeneemt wat tot gevolg heeft dat de papieren oplage van talloze bladen en kranten (Elsevier, De Telegraaf, NRC Handelsblad) en wetenschappelijke tijdschriften in binnen- (Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde) en buitenland (The Lancet, Nature) schrikbarend afkalft, waarbij opvalt dat in de meeste gevallen de digitale inhaalslag voorlopig niet in staat blijkt de neergang van genoemde periodieken (of ze nu in papieren of in elektronische vorm verschijnen) een halt toe te roepen, mag het Nederlands Tijdschrift tegen de Kwakzalverij zich verheugen in een (geringe) oplagestijging. Dat laatste is mede te danken aan de onvermoeibare scribent Cees Renckens wiens invloed op de teloorgang van de kwakzalverij in Nederland het best kan worden vergeleken met die van I.F. Stone op de Amerikaanse binnenlandse en buitenlandse politiek in de jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw. Stones eenmanstijdschrift I.F. Stone’s Weekly (in hoogtijdagen 70.000 abonnees) gold lange tijd als invloedrijkste blad in de Verenigde Staten. Voorts is het verheugend te melden dat de productiekosten vergeleken met voorgaande jaren niet of nagenoeg niet zijn gestegen.

Bert van Dien

Verslag van de webredacteur

Ook het afgelopen jaar is het weer goed gegaan met de website van de Vereniging. De hoeveelheid unieke bezoekers (het aantal verschillende personen dat in een bepaalde periode een site bezoekt) steeg van ongeveer 21.000 in 2003 naar meer dan 300.000 in 2013. Sinds 2007 heeft onze website meer dan 1,4 miljoen unieke bezoekers gehad en zijn er meer dan 4 miljoen pagina’s van onze website weergegeven. Het bereik van de website blijft dus over de jaren fraai toenemen.

De Vereniging is verder met name actief op Twitter. We hebben inmiddels bijna 2000 volgers en er zijn meer dan 2500 Twitter-berichten verstuurd. Met Twitter kunnen we snel mensen bereiken en meer aandacht voor onze website genereren. Met één berichtje worden 2000 mensen geattendeerd op een nieuw artikel op onze website. De hoeveelheid berichten neemt snel toe. Verder hebben we ook pagina’s op Facebook en LinkedIn die langzaam meer gebruikt gaan worden.

Martijn ter Borg

Verslag van de penningmeester

In het afgelopen boekjaar september 2012 tot en met augustus 2013 is ongeveer evenveel ontvangen als is uitgegeven, conform de begroting. De juridische kosten waren, evenals het jaar daarvoor, aanzienlijk hoger dan begroot. Hiertegenover stonden meevallers zoals de kosten van het symposium die lager waren dan begroot (geen reis- en verblijfkosten). Voor het eerst werd voor deelname aan het symposium een bijdrage gevraagd. De overige inkomsten van de Vereniging bestaan vrijwel uitsluitend uit contributies en donaties. Het aandeel van de donaties is de afgelopen jaren geleidelijk minder geworden. De Vereniging wordt niet gesponsord en ontvangt geen bijdrage van organisaties of bedrijven.

Enkele jaren geleden is de Steunstichting Kwakzalverij opgericht om de financiële gevolgen van kostbare, vaak langdurige juridische procedures op te vangen. De Steunstichting is de afgelopen jaren gevoed met overschotten van de Vereniging en heeft op dit moment voldoende middelen. Alhoewel wel begroot, hoefde de vereniging het afgelopen jaar geen beroep te doen op de Steunstichting. De Steunstichting zal de Vereniging, indien nodig, wel geld voorschieten om de kosten van de overdracht van het omvangrijke archief van de Vereniging naar het Rijksarchief te dekken.

De begroting 2013-14 is sluitend, uitgaande van een realistisch raming van uitgaven en een voorzichtig raming van de inkomsten. De leden van de kascommissie, bestaande uit de heren D. Groothuis en A. Vermeulen, hebben de jaarrekening over september 2012 tot en met augustus 2013 onderzocht. Op hun advies heeft de vergadering de penningmeester decharge verleend voor de jaarrekening.

Tot slot: indien leden behoefte hebben aan een meer gedetailleerde inzage in de financiële stukken van de vereniging, kunnen zij contact opnemen met de penningmeester.

Rob Giebels