Juryrapport Meester Kackadorisprijs 2003

Dames en heren,

Bij de keuze om te komen tot de aanwijzing van de eerste winnaar van de door de Vereniging tegen de Kwakzalverij ingestelde Meester Kackadoris prijs – zoals u weet vernoemd naar een middeleeuwse kwakzalver – heeft de jury het waarachtig niet gemakkelijk gehad. Er was geen gevoel van vreugde bij de jury, zoals men zou verwachten wanneer er een prijs moet worden toegekend. De shortlist stemde de jury treurig.
Bij kennisneming van de negen gegadigden zoals die op de shortlist figureerden, viel het de jury ook op hoe divers de instellingen, personen en groeperingen zijn die elk vanuit hun onderscheiden positie in 2003 de kwakzalverij hebben bevorderd.

Daaronder bevinden zich groeperingen zoals de Artsenvereniging voor Niet-Toxische Tumor Therapie, het Van Praag Instituut en Granulla, die zich willens en wetens richten op de alternatieve geneeskunde en die daarmee – wellicht zonder dat zelf zo te voelen – de kwakzalverij bevorderen c.q. beoefenen.

Grote aanstoot nam de jury ook aan de semi-overheidsinstellingen, die op naïeve of politiek correcte wijze aan beoefenaren van alternatieve geneeswijzen hand- en spandiensten verrichten. Daarbij valt te denken aan Consumentenbond, NIVEL (Nederlands Instituut voor onderzoek in de eerste lijn) en CBO (Kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg), die tezamen verantwoordelijk zijn voor het IKAB, het project Implementatie Kwaliteitszorg Alternatieve Behandelwijzen. In dit project wordt de kwaliteit van alternatieve beroepsorganisaties beoordeeld, zonder dat men zich afvraagt of de aangeboden behandelwijzen wel bieden wat zij beloven. En dat is niet het geval. Het is zoiets als astrologen beoordelen aan de hand van de vraag of zij de stand van de planeten wel helemaal juist hebben.

Ook enkele Integrale Kanker Centra, onder meer door de overheid gesubsidieerd om de kankerbehandeling te optimaliseren, gaan ernstig over de schreef. De jury was uitermate verbaasd te moeten constateren dat op lijsten met aanbevolen behandelaars regelrechte kwakzalvers voorkomen.

Het is treurig dat zelfs een oude beroepsorganisatie als de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde voor nominatie in aanmerking komt. Deze Koninklijke Vereniging tolereert binnen haar gelederen alternatieve leden zoals homeopaten, die een behandelwijze toepassen, waaraan in de paarhonderd jaar van haar bestaan alle moderne ontwikkelingen in de biologie en de geneeskunde zijn voorbijgegaan. Op deze manier wordt aan deze (in feite dysfunctionerende) dierenartsen een rugdekking verleend, die zij maar al te goed kunnen gebruiken.
Ook in niet-genomineerde medisch-wetenschappelijke verenigingen zoals de Nederlandse Internisten Vereniging, de Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en de Nederlandse Vereniging voor Neurologie doet zich overigens hetzelfde fenomeen voor – en zelfs in de wel genomineerde koepelorganisatie FMWV, de Federatie van Medisch-Wetenschappelijke Verenigingen, accepteerde men de kruidendokters en hun leveranciers, verenigd in de Nederlandse Vereniging voor Fytotherapie, als lid.

Dat journalisten zich laten gebruiken als vehikel bij de verspreiding van de kwakzalverij is al een eeuwenoud fenomeen en dat zal gezien de mooipraterij en vrolijke brutaliteit van de kwakzalver wel nooit helemaal verdwijnen: ze zijn nu eenmaal vaak mediageniek. Die dienstbaarheid aan kwakzalvers lijkt door Ivo Niehe echter wel tot kunst verheven: gemakkelijker dan bij Niehe zal een kwakzalver het niet gauw hebben en naar verluidt vecht men erom bij hem in het programma te mogen optreden.

Toch heeft de jury gemeend dat niet één van de genoemde personen en instellingen, hoezeer hen ook ernstige verwijten gemaakt mogen en zelfs moeten worden, als prijswinnaar dient te worden aangewezen.
De jury heeft uiteindelijk gekozen voor toekenning van de Meester Kacakadoris prijs 2003 aan een instelling, die werkt op een schaal die door geen enkele andere genomineerde wordt gehaald. Deze prijswinnaar maakt zich niet alleen schuldig aan onverantwoorde reclame voor alternatieve geneeswijzen; zo is op haar website bijvoorbeeld te lezen: ‘Acupunctuur is een van de betrouwbaarder en breder erkende vormen van alternatieve geneeskunde. Het bestaat al tientallen eeuwen en bijzonder veel mensen hebben er baat bij.’ Nee, deze prijswinnaar lokt door haar volstrekt onkritische houding ten aanzien van acupunctuur, homeopathie en andere onzinnige behandelwijzen – en door deze behandelingen te vergoeden – ook nog klanten. Deze prijswinnaar heeft als eerste oogmerk hiermee veel geld te verdienen. Niet de kwalitiet van de zorg staat voorop.
Zeker in een tijd, waarin op de uitgaven voor de gezondheidszorg steeds meer bezuinigd moet worden, waarbij elke Euro driemaal moet worden omgekeerd alvorens hij kan worden uitgegeven, waarbij de overheid blijft roepen dat de ziektekostenverzekeraars steeds meer de regie van de gezondheidszorg naar zich toe zouden moeten trekken – in een dergelijke epoque is het ongehoord dat een ziektekostenverzekeraar actief reclame maakt voor alternatieve behandelwijzen en zijn verzekerden onder meer aanbiedt deze kosten tot 455 Euro per jaar te vergoeden.
Dat men die vergoeding wil beperken tot die alternatieve genezers die zich aan de standaard van hun beroepsorganisatie houden, dat maakt een en ander niet minder ernstig en verwijtbaar. Integendeel, men ondersteunt daarbij de IKAB-strategie om aan alternatieve genezers, wier verenigingen hoge ‘rapportcijfers’ van de Consumentenbond krijgen, bij voorrang voor vergoeding van de consulten in aanmerking te laten komen. Alsof een astroloog die met een computer werkt, tot zinniger resultaten komt dan een astroloog die cirkels in het zand trekt. Men laat aldus gemakshalve buiten beschouwing dat van de alternatieve therapieën nimmer enige werkzaamheid kon worden aangetoond.

Achmea Zilveren Kruis met zijn 2,8 miljoen verzekerden, zowel in de ziekenfonds- als in de particuliere sfeer, heeft om deze redenen de Meester Kackadorisprijs 2003 – en de jury was bij deze keuze unaniem – in de wacht gesleept.
Gaarne overhandig ik hierbij het diploma en het daarbij behorende object aan de vertegenwoordigers van Achmea Zilveren Kruis, die zijn ingegaan op ons verzoek om de prijs persoonlijk in ontvangst te komen nemen.

Mr. Th.J. Douma, voorzitter jury Meester Kackadoris prijs 2003.
Amsterdam, 11 oktober 2003.

Nieuwsbrief

De Digitale Nieuwsbrief van de VtdK houdt u regelmatig op de hoogte van nieuwe artikelen op deze site.