Juryrapport Meester Kackadorisprijs 2010

Dames
en heren,

Het
is vandaag alweer de achtste keer dat mij het voorrecht beschoren is
u op beargumenteerde wijze toe te lichten aan welke persoon of
instantie de Meester Kackadorisprijs wordt toegekend. U heeft
vermoedelijk al kennis genomen van de lijst met de acht
genomineerden, zoals die op onze website en in het Nederlands
Tijdschrift tegen de Kwakzalverij bekendgemaakt is.

De
website ‘therapeutenvinden‘
is behulpzaam bij het zoeken naar alternatieve hulpverleners, en had
maar beter www.kwakzalvertjevinden.nl
kunnen heten. De website bevat een duizelingwekkende lijst van
therapieën en therapeuten, waarin zelfs de jury haar nog onbekende
vormen van kwakzalverij aantrof. Volledig kritiekloos worden braaf
alle kwakzalvers opgenomen, die zich bij de site aanmelden. De
invloed van deze site is gelukkig toch maar beperkt en omdat hij
eerder curieus dan gevaarlijk is, zal www.therapeutenvinden.nl
de prijs niet krijgen.

Saxion
Next, de particuliere tak van de rijksgesubsidieerde Saxion
Hogeschool, heeft de noodlijdende Academie voor Natuurgeneeskunde uit
Hilversum overgenomen, een kweekvijver van toekomstige kwakzalvers.
Directeur Lohuis speldt haar studenten natuurgeneeskunde op de
mouw, dat zij een hbo-getuigschrift ontvangen en dat hun
duurbetaalde opleiding straks deel gaat uitmaken van het reguliere
hbo-traject. De jury heeft weliswaar enige sympathie voor personen
die toekomstige kwakzalvers voorjokken en duizenden euro’s per jaar
afhandig maken, maar dat dit door een semi-officiële
onderwijsinstelling geschiedt, acht zij toch hoogst ongepast.

De
minister van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid werd
genomineerd wegens twee ernstige vergrijpen. Ten eerste voert deze
minister, ondanks eerdere toezeggingen van het tegendeel, een
gedoogbeleid inzake de beoefening van de diergeneeskunde door
niet-bevoegde diergeneeskundige kwakzalvers. Daarnaast stelde deze
minister geld beschikbaar voor onderzoek naar het effect van kruiden
bij runderen, varkens en kippen. Dit onderzoek had een negatieve
uitkomst, hetgeen de minister er niet van weerhield aan te kondigen
dat zij voornemens is juridische belemmeringen voor het toepassen van
kruidengeneeskunde bij onze veestapel te gaan wegnemen. De jury,
dames en heren, kan deze redenering niet volgen.

De
Wageningse universiteit blijft hardnekkig wetenschappelijk
onderzoek doen naar geneeswijzen, die allang als absurd en obsoleet
moeten worden beschouwd. Wij nomineerden de WUR (Wageningen University & Research centre) reeds in 2006 wegens
haar onderzoek naar ‘homeopathie bij kalverdiarree’ en nu kwam in
2010 de ‘leerstoelgroep biologische landbouwsystemen’ (nomen est
omen) met een heuse publicatie over homeopathie als vervanging van
antibiotica bij varkens. De samenwerking met de antroposofen van het
Louis Bolk Instituut is ergerlijk en ondermijnt in onze ogen de
reputatie van Wageningen in niet onaanzienlijke mate.

Het
kon ook dit jaar niet anders dan dat er opnieuw een grote
ziektekostenverzekeraar op de long list zou figureren. Dit jaar wekte
Menzis, geleid door de ex-politicus Roger van Boxtel, onze
gramschap omdat zij soepele contracten heeft afgesloten met een flink
aantal antroposofische huisartsenpraktijken. Deze zijn vaak opgetuigd
met euritmie-therapeuten, kunstzinnig therapeuten en psychosociale
hulpverleners. Moeilijk declareerbare zaken, maar ‘Menzis helpt’.
Daarnaast biedt Menzis in zijn aanvullende verzekeringen nog altijd
een groot aantal verzekerbare kwakzalverijen, opgenomen in een
limitatieve lijst van ‘erkende geneeswijzen’. Daarin prijken,
ondanks de dit jaar gerapporteerde ernstige ongelukken met
chiropractie en craniosacraaltherapie, nog altijd maar liefst negen
soorten ‘krakers’, inclusief deze beide gevaarlijke vormen van
‘manuele geneeskunde’ en de methode-Sickesz.

Tot
zover vertelde ik u eigenlijk niets nieuws, want reeds vorige week
maakten wij bekend dat de winnaar geselecteerd zou worden uit de
shortlist van drie genomineerden: international Wesley Sneijder,
uitgeverij EPN en de Triodos Bank.

Wesley
Sneijder, zo heeft de jury moeten constateren, heeft meer
verstand van voetballen dan van biologie en geneeskunde. Zo kon het
gebeuren dat hij ging geloven in de effectiviteit van een
kwakzalversarmbandje, Power Balance geheten. Hoewel de jury Oranje
een goed hart toedraagt, beschouwt zij de nederlaag in de WK-finale
als een blessing in disguise, want anders zou deze oplichterij
zich waarschijnlijk op nog grotere schaal over ons land hebben
verspreid. Dat blijft ons nu bespaard, maar de populariteit van de
Power Balance onderstreept nog weer eens dat ook die gezellige
ouderwetse kwakzalverij met apparaatjes, sieraden, zooltjes,
kastanjes en amuletten nog lang niet is uitgeroeid. Tegen domheid,
dames en heren, vechten zelfs de goden tevergeefs.

EPN
is een belangrijke uitgever van schoolboeken te Houten. Voor een niet
onaanzienlijk deel van de vwo-leerlingen is de middelbare school de
eerste en laatste plek waar zij iets leren van de
natuurwetenschappen. De scheikunde maakt daarvan een gewichtig
onderdeel uit en daarom is de jury zeer verontwaardigd over de
beuzelarijen die in de EPN-uitgave Chemie overal ten beste
worden gegeven over geneesmidddelen. Over reguliere geneesmiddelen
wordt kritisch gesproken met aandacht voor bijwerkingen en
giftigheid, terwijl aansluitend de loftrompet wordt gestoken over de
homeopathie en de kruidengeneeskunde. Bij leerlingen, die later een
exacte studierichting gaan volgen, worden deze misverstanden wel
weggecorrigeerd, maar gaat de vwo’er vervolgens rechten,
politicologie of een geesteswetenschap studeren dan kan die
‘tienermisleiding’, zoals Piet Borst het ooit noemde, soms
levenslange gevolgen hebben. En juristen bijvoorbeeld – deze
juryvoorzitter zegt het in dit gezelschap niet zonder schroom –
bereiken in onze samenleving vaak zeer hoge en machtige posities.
Alleen omdat er een nog serieuzer kandidaat is, ontsnapt EPN aan de
Kackadorisprijs van dit jaar.

Want
die prijs gaat dit jaar afgetekend naar de Triodos Bank en
haar onderdeel de Triodos Foundation. Zoals u in de toelichting op de
nominaties reeds heeft kunnen lezen, gaat er veel subsidiegeld naar
alternatieve geneeswijzen, zogenaamd omdat de bank duurzaamheid hoog
in het vaandel heeft staan. Met haar uitgekiende en succesvolle pr
heeft de bank haar antroposofische identiteit geheel aan het zicht
onttrokken en zo trekt men ook klanten, die menen met een ecologisch
vooruitstrevende bank van doen te hebben. In de subsidiepraktijk van
de Triodos Foundation gaat opvallend veel geld naar antroposofische
instituties, als huisartsenpraktijken, het lectoraat antroposofische
gezondheidszorg te Leiden en het Louis Bolk Instituut. Buitengewoon
kwalijk acht de jury echter het feit dat men ook kwakzalverij
exporteert naar de Derde Wereld. Dat gebeurt in de vorm van subsidie
van acupunctuurkliniekjes en vooral door subsidiëring van Homeopaten
zonder Grenzen, die homeopathie propageert en verspreidt in
Zuid-Amerika, Kenia en Georgië. Aan halfgeletterde cursisten in
Kenia wordt wijsgemaakt dat je met homeopathie ‘ongevallen,
koortsen, brandwonden en hersenvliesontsteking’ kunt genezen. De
epidemioloog Luc Bonneux sprak vorig jaar terecht van ‘misdadige
hulp‘ in een omgeving waarin adequate medische hulp vaak pas laat
wordt gevonden. Naast de soms grote afstanden tot reguliere medische
hulp en het geloof in traditionele geneeswijzen, die eerst worden
beproefd, is er nu een derde oorzaak van soms levensbedreigend
‘delay’ geïntroduceerd: het geloof in homeopathie, bevorderd
door rijke en natuurlijk al snel superieur geachte westerlingen. In
werkelijkheid zijn dat kwakzalvende warhoofden, rijkelijk
gesubsidieerd door de Triodos Bank en haar Foundation.

Mag
ik de voorzitter van de Raad van Bestuur van de Triodos Bank
verzoeken naar voren te komen voor het in ontvangst nemen van trofee
en diploma?

Mede
namens prof. dr. R.A.P. Koene en C.P. van der Smagt,

mr.
Th. J. Douma, voorzitter van de jury

Amsterdam,
2 oktober 2010.