Longlist Meester Kackadorisprijs 2011

Zoals bekend is de prijs bestemd voor ‘instellingen, personen of ondernemingen die in belangrijke mate hebben bijgedragen aan de verspreiding in daad, woord of geschrift van de kwakzalverij in Nederland’ (voor het complete reglement zie NTtdK, juni 2003, pag 1-2). Alle genomineerden zijn inmiddels per brief op de hoogte gesteld van hun kandidatuur. De winnaar zal op zaterdag 8 oktober zal voorafgaand aan het middagsymposium worden bekend gemaakt, waarna deze – mits aanwezig – in de gelegenheid zal worden gesteld een korte apologie uit te spreken. De jury en het bestuur danken de leden die kandidaten voor de Meester Kackadorisprijs 2011 hebben voorgedragen.

Eerdere winnaars sinds de instelling van de prijs:

Burgemeester Van Aartsen van Den Haag

De gemeente Den Haag lobbiet actief om Chinese bedrijven naar zijn gemeente te lokken. Dit prijzenswaardige pro-actieve beleid heeft er echter toe geleid dat men ook allerlei kwakzalverij van Chinese origine omhelst. Zo subsidieerde de gemeente Den Haag het 7th World Congres of Chinese Medicine, dat op 1 en 2 oktober 2010 in Den Haag werd gehouden met maar liefst € 50.000,- en de wethouder Economische Zaken Henk Kool opende op 1 februari 2011 een filiaal van de Chinese keten Yu Zu Tang, die (preventieve) gezondheidszorg en wellness aanbiedt. Het instituut bevindt zich op de Amsterdamse Veerkade en zou werkgelegenheid bieden aan ongeveer veertig mensen. Men biedt onder meer nieuwlichterijen als voetzoolreflexologie, maar ook de klassieke Chinese geneeswijzen als acupunctuur, tuina evt. in combinatie met cupping, guasha en moxa.

Het zal nog te vroeg zijn om het werkgelegenheidseffect voor de regio Den Haag te meten, maar een bezoek aan de website van het centrum (juli 2010) liet zien dat er – naast de drie Chinese receptionisten – al tien medewerkers aan de slag zijn: Fengli Wang, Jianling Wang, Kejia Xie, Keyang Zhang, Mingqiao Xie, Wanmei Li, Xuanhan Lin, Yanfen Xia,       Yina Dong en Yiwen Zhang.  

Medische Adviesraad Corpus, Oegstgeest.

Het educatieve project ‘Corpus’ te Oegstgeest is tot stand gekomen met medewerking van een aantal medisch specialisten, die er op toe zagen dat de menselijke anatomie in dit corpus correct is weergegeven. Weliswaar zijn er in de anatomische structuren geen meridianen opgenomen, maar wel valt er in wandplakkaten de volgende wartaal te lezen: ‘Acupunctuur is een veel toegepaste geneeswijze (vooral in China), waarbij naalden op bepaalde plaatsen in het onderhuidse bindweefsel worden gestoken’. De werking berust op het volgende: In ons lichaam bevinden zich onzichtbare banen waarlangs de energieën Yin en Yang lopen. Deze twee tegengestelde krachten lopen voortdurend in elkaar over, maar kunnen ook uit balans raken. Die onzichtbare banen noemen we meridianen en horen elk bij een orgaan. Alle banen bij elkaar vormen een energienetwerk, waarop de acupunctuurpunten liggen. Elk van die punten staat in contact met een orgaan of een bepaalde functie. Ben je niet ‘gezond’ dan kan de acupuncturist met behulp van naalden bepaalde energieën afremmen of juist stimuleren.’ (einde citaat). Volgt een opsomming van een groot aantal kwalen waarbij acupunctuur zou kunnen helpen. Het ontbreken van enige kritische noot over de Chinese naaldkunst is buitengewoon kwalijk, omdat de overigens onberispelijke presentatie van het menselijk lichaam de bezoeker natuurlijk een groot vertrouwen inboezemt.

Bert Groot Roessink, directeur Zorggroep Almere

Het succes van de introductie van het Planetree concept in het regionale ziekenhuis, dat ermee op de eerste plaats kwam in de AD-lijst van beste ziekenhuizen, heeft ook de eerstelijns organisatie Zorggroep Almere aangestoken en heeft geleid tot de introductie van allerlei kwakzalverijen in hun echelon. Planetree is een Amerikaans zorgconcept. Planetree is vernoemd naar de plataan waaronder Hippocrates, grondlegger van de moderne geneeskunst, zijn studenten vele eeuwen geleden lesgaf. De Amerikaanse ex-patiënte Angelica Thierriot startte Planetree 30 jaar geleden naar aanleiding van een slechte ervaring in een ziekenhuis.

De Zorggroep biedt eerstelijns zorg voor 190.00 mensen, 29 lokaties en telt 2500 medewerkers. Al of niet als gevolg van het Planetree-concept biedt de Zorggroep, geleid door directeur Groot Roessink, nu op diverse plaatsen in zijn organisatie acupunctuur, homeopathie, craniosacraaltherapie en manuele therapie voor het (niet bestaande ) KISS syndroom worden verkregen. Zelfs reiki en osteopathie is in de Zorggroep te leveren. Een hoofdpijnhuisarts van het Flevoziekenhuis biedt op de site van de Zorggroep uitgebreid onderzoek aan en zal naar eigen zeggen soms acupunctuur of haptonomie inzetten. Met richtlijnen of standaarden hebben ze in Almere niets te maken, als het maar patiënten trekt. Treurige constatering. Iedereen weet dat introductie van niet-effectieve alternatieve behandelwijzen de zorg alleen maar duurder maakt en niet beter.

Medical Media, producent van Gezondheidsplein

Wie een ziekte heeft of een kwaal, wie klachten heeft of alleen maar ongerust is, is welkom op de site gezondheidsplein.nl. De producent van de site is Medical Media.Het Plein noemt zich een “online gezondheidsmagazine”. Het prijst zich aan als “de gezondste gids” van internet. Daar is nogal wat op af te dingen. Al op de homepagina van de site valt men direct met de neus in de boter: via een uitnodigende banner komt u op een special over vaginale afscheiding. Daar krijgt u via een filmpje voorlichting van Annelize Goedbloed, een biologe. Op die voorlichting is niets aan te merken, maar zij voert u daarna mee naar de producten van haar firma BioClin. Die staan bij drogisterijen te koop en zijn bereid met 2QR (spreek uit: “to cure”), dat uit planten wordt gewonnen. Het spul zou onschadelijk zijn en zelfs voor baby’s te gebruiken. In dezelfde banner zijn ook de laboratoria van Check-U aan te klikken. Die zijn er voor “preventief bloedonderzoek” op de ziekte van Lyme, HIV, allergieën en nog veel meer. Men kan er zonder wachttijden op eigen kosten terecht, want Check-U is (citaat:) “een nieuwe, moderne organisatie die vindt dat iedereen het recht heeft om zijn lichaam ofwel gezondheid te kennen. Een deel van de medische wereld vindt het niet nodig dat u weet hoe u ervoor staat”. Voorts kan men via die banner nog terecht bij Prescan: “klinieken direct over de grens” (dat schijnt letterlijk opgevat te moeten worden en niet figuurlijk). Die zijn er voor onderzoek van het bewegingsapparaat en ook van de maag, van buik- en rugklachten. Men kan er allerlei soorten tumoren laten opsporen. Het Gezondheidsplein heeft natuurlijk niet alleen die banner op de homepage maar ook een alfabetische aandoeningengids, een woordenboek, filmpjes en een symptomenchecker die men allemaal kan aanklikken. Via die talloze items wordt u doorgaans goed en helder voorgelicht over kwalen en ziektes. Maar voor diagnostiek wordt u steeds geleid naar private centra en dokters die reclame maken en voor preventie en behandeling worden alternatieve middelen aangereikt of placebo’s tegen alle kwalen die u kunt verzinnen. Op vrijwel elke pagina van het Plein heeft ook Dr. Vogel een pop-up of een banner. Het Gezondheidsplein claimt onafhankelijk te zijn. Medical Media B.V. is natuurlijk als B.V. een onafhankelijk bedrijf, maar het Plein meldt samen te werken met (lees: maakt reclame voor) “vele partners, zoals ziekenhuizen, specialisten-organisaties en andere beroepsorganisaties” en reclamemakers zijn nooit onafhankelijk van zulke “partners”.Het Gezondheidsplein is geen plein. Het is een winkel van Sinkel, waarin van alles te koop is. Bezoekers raken er het spoor bijster door de doortrapte combinatie van enerzijds (doorgaans) juiste voorlichting en anderzijds harde reclame voor alternatieve diagnostiek en kwakzalverijproducten. De “gezondste gids van internet” strooit u zand in de ogen en laat u lelijk verdwalen. Men wordt er begeleid naar verkopers van dubieus allooi, het is er ongezond en schadelijk voor zieken en gezonden. Het Gezondheidsplein staat voor bevordering van kwakzalverij van de meest gelikte soort.

Neprofarm

Neprofarm is de brancheorganisatie van fabrikanten en importeurs van zelfzorgproducten. Volgens haar missie bevordert zij de beschikbaarheid van kwalitatief hoogwaardige, veilige en effectieve zelfzorggeneesmiddelen. Blijkens het jaarverslag 2010 zijn er zes beleidsprioriteiten, waaronder ‘homeopathica met indicatie’. Neprofarm, waarvan de leden in 2010 een omzet hadden van 677 miljoen euro, bestaat uit 26 aangesloten organisaties waaronder Biohorma BV, Heel Biologische Geneesmiddelen BV, Holomed Nederland BV, Kernpharm BV, Vemedia BV, VSM, WALA-Nederland en Weleda Benelux. Al deze bedrijven brengen nutteloze homeopathische en/of kruidenpreparaten in omloop. Zij ondermijnen daardoor de geloofwaardigheid van Neprofarm in niet onaanzienlijke mate, gelet op de zelfgekozen missie, die o.m. spreekt van effectieve zelfzorgmiddelen.

NPCF

De Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie (NPCF) is het aanspreekpunt namens patiënten voor het Ministerie van VWS, de zorgverzekeraars en zorgaanbieders en bewaakt onder meer de kwaliteit van zorg en adviseert over wetgeving en over kostenbeperking. Echter, één van de 22 patiëntenverenigingen is Antroposana, de patiëntenvereniging voor antroposofische gezondheidszorg, dat daardoor de maximale subsidie ontvangt als patiëntenvereniging en projectsubsidie verkrijgt. De Koninklijke Vereniging voor Homeo-pathie Nederland (KVHN), de Nederlandse Patiënten Vereniging voor Acupunctuur (NPVA) zijn 2 van de 14 aangesloten organisaties. De overige aangesloten organisaties omvatten per provincie een organisatie Zorgbelang, waarin onder meer de belangen behartigd worden van homeopathie, acupunctuur, yoga en de Moermanvereniging. Onder de vlag van de NPCF handelt het Patiënten Platform Complementaire Gezondheids-zorg (PPCG). Het PPCG heeft de volgende leden: Antroposana, de Astma patiënten-vereniging (VbbA/LCP), de KVHN, de Moermanvereniging, Stichting MS-Anders, de Nederlandse Patiënten Vereniging (NPV), de Stichting Natuurlijk Welzijn en de Stichting Gezond Leven. Het PPCG heeft tot doel erkenning en betaling van complementaire gezondheidszorg en vergroting van het gebruik. Het PPCG geeft onder meer op haar site de andere kant van het verhaal over de Mexicaanse griep en geeft aan hoe gevaarlijk inenting tegen baarmoederkanker is. De NPCF gaat kwaliteitscriteria stellen en vindt dat voor kwaliteit de opvattingen en ervaringen van patiënten maatgevend moeten zijn. Helaas zijn de opvattingen van deze ‘patiënten’-verenigingen bekend. Vandaar dat de NPCF gekandideerd is voor de Mr. Kackadorisprijs. Juist nu, nu zij haar invloed door een ophanden zijnde fusie met de CG-raad gaat vergroten en mogelijk de enige officiële woordvoerder van alle patiënten wordt.

Prof. dr. H. Pols, decaan medische faculteit Erasmus MC

Op 9 december 2010 vond in Rotterdam een academisch schandaal plaats met de acceptatie van een frauduleus proefschrift, waarin het nut van een absurde therapie bewezen werd geacht. Een fysiotherapeut-acupuncturist had onder leiding van een hoogleraar radiologie en een obstetricus aangetoond dat het verwarmen van de kleine teen door middel van het oud-Chinese moxabranden correctie van stuitligging naar hoofdligging kan bewerkstelligen. Niemand snapt hoe zo iets kan en de kolderieke uiteenzetting over ‘prikkeling van baarmoeder en placenta’ via opwarming van acupunctuurpunt Bl 67 in het proefschrift kan natuurlijk niet als serieus gelden. Kwalijker is dat de meta-analyse reeds bij het verschijnen van het proefschrift verouderd en incompleet was met weglating van goed Europees onderzoek waaruit niets van die werkzaamheid bleek. Was deze studie wel geïncludeerd in de gepresenteerde meta-analyse dan was de grond onder de publiekelijk uitgedragen conclusie direct weggevallen. Wetenschappelijk onderzoek naar de werkzaamheid van alternatieve geneeswijzen, dat werd in de jaren ’80 en ’90 rijkelijk door onze overheid gesubsidieerd, maar het heeft nimmer geleid tot transfer van een alternatieve geneeswijze naar de reguliere geneeskunde. Op de polikliniek verloskunde van het ErasmusMC zal het moxabranden bij stuitligging ook niet worden ingevoerd, men gelooft het natuurlijk zelf niet. Op vragen van de Vereniging liet Pols, verantwoordelijk voor het toezicht op de promoties en voor de status van het doctoraat te Rotterdam, weten dat hij vierkant achter de acceptatie van het proefschrift staat. ‘Wetenschappelijke vrijheid is een grote verworvenheid’ en, erger, ‘wetenschappelijke bevindingen hoeven niet altijd binnen het domein van de biomedische wetenschappen te vallen’. Aldus Pols, die met deze platitudes zijn ongetwijfeld slechte geweten trachtte te sussen. Binnen welk wetenschappelijk domein het proefschrift dan wel viel, daarover zweeg Pols ook in alle talen.

Mevr. J. Schraverus, voorzitter RvB Flevoziekenhuis Almere

Het jaarverslag 2010 van het Flevoziekenhuis, een ziekenhuis dat helemaal geen slechte reputatie heeft, geeft hoog op van zijn toepassing van het zgn. Planetree-concept in de zorg. Dat bestaat uit: 1. betere zorg, 2. helende omgeving en 3. gezonde organisatie.  

Onder ‘betere zorg’ schaart men (p. 9 jaarverslag) zonder blikken of blozen: acupunctuur, aromazorg, Chanoeka en mindfulness. Medewerkers mogen in de tijd van de baas mediteren, een noviteit die valt onder ‘gezonde organisatie’. ‘Arts-acupuncturisten bieden acupunctuur aan’ (p. 11, jaarverslag). Tot onze geruststelling wordt acupunctuur, aldus het Flevoziekenhuis, alleen toegepast bij patiënten’ met klachten waarvoor acupunctuur bewezen succesvol kan zijn’. Erg druk kan de arts-acupuncturist het niet hebben, want dergelijke ziektebeelden c.q. klachten zijn nog niet ontdekt. Maar kennelijk zien ze dat bij Planetree en in het Flevoziekenhuis wel heel anders.

De Nederlandse Vereniging voor Reumatologie.

Deze medisch-wetenschappelijke vereniging komt in aanmerking voor de Meester Kackadorisprijs vanwege haar hardnekkige weigering een duidelijke uitspraak te doen over de onwerkzaamheid van glucosamine. Glucosamine is een voedingssupplement en wordt in alternatieve kringen aanbevolen voor de behandeling van artrose. Er is ampel bewijs voor de onwerkzaamheid van dit lichaamseigen product, dat een fysiologische functie vervult bij de vorming van kraakbeen. Net als bijvoorbeeld insuline wordt het bij oraal gebruik niet in het bloed opgenomen; de onwerkzaamheid is dus nog verklaarbaar ook. Onze vereniging heeft bij monde van Timmerman de NVvR bij herhaling gevraagd een duidelijk standpunt in te nemen m.b.t  het gebruik van glucosamine bij artrose. In de “kwaliteitsparagraaf” van de vereniging staat o.m. dat  zij staat voor de bevordering van evidence based medicine: wie  zou ook anders verwachten van  een serieuze wetenschappelijke vereniging? Maar tegelijkertijd wijst de NVvR het gebruik van een onwerkzaam middel niet af. Zij nam ook geen stappen tegen haar lid Rasker, toen die enkele jaren samen met Liesbeth List in de roddelbladen ordinaire reclame maakte voor dit middel.