Longlist genomineerden Meester Kackadorisprijs 2015

1. Bart Combée, voorzitter van de Consumentenbond. Naar eerst in oktober 2014 bekend werd heeft Combée zich in augustus 2014 gewend tot de minister van VWS met het dringende verzoek de vermelding van indicaties op de homeopathische middelen weer toe te laten! De minister had dat verboden omdat er geen begin van bewijs voor de werkzaamheid van die 3900 homeopathica die verkrijgbaar zijn is te vinden. Desgevraagd bevestigde Combée tegenover de VtdK dat hij zo’n brief geschreven had. Hij zei enerzijds te hechten aan ‘heldere informatie’, maar stelde tevens vast dat een ‘niet onaanzienlijke groep consumenten gelooft dat zij baat hebben bij homeopathische middelen’. En hoewel hij met ons van mening was dat wetenschappelijk bewijs ontbreekt, toch vindt hij dat de consument geholpen moet worden bij zijn keuze. Daarbij zou ‘enige informatie’ gewenst zijn: de onbewezen leugens van de fabrikant bedoelde hij daarmee. De minister deed echter met haar verbod op onbewezen claims voor de homeopathica niets anders dan de Consumentenbond al sinds haar oprichting doet: de koper beschermen tegen bedrog en te mooie beloften. De bewijslast legde de minister terecht bij de fabrikant en het registratiedossier kan worden ingediend bij het onafhankelijke College ter Beoordeling van Geneesmiddelen. Bij gewone geneesmiddelen is de procedure hetzelfde. Combée vindt dat vermoedelijk allemaal poppenkast. 

2. Deventer ziekenhuis. Dit ziekenhuis biedt haar patiënten sinds kort ‘complementaire’ zorg en leidde daarvoor de eigen verpleegkundigen op. Naast reguliere zorg wil het Deventer Ziekenhuis haar patiënten ook aanvullende (complementaire) zorg bieden. Het gaat dan bijvoorbeeld om een hand-, voet-, of hoofdmassage, het luisteren naar muziek of een behandeling met etherische olie. Brutaal beweert men op de website dat ‘gebleken is dat complementaire zorg het welbevinden bij patiënten verhoogt en het zelfherstellende vermogen van de mens ondersteunt’. Voor patiënten met gewrichtsklachten zou het bijdragen aan het verlichten van pijn. Maar ook mensen die in de laatste fase van hun leven verkeren, kunnen baat hebben bij complementaire zorg. Tot slot zou het kunnen helpen bij stress, slapeloosheid of vermoeidheid. Geld dat door de goede gevers van de plaatselijke Rotary club bijeen werd gebracht in een autorally werden 20 verpleegkundigen opgeleid. Soms wordt externe complementaire zorg ingehuurd. Het ziekenhuis gelooft met deze complementaire zorg een volgende stap in het aanbieden van patiëntgerichte topzorg te hebben gezet.

3. Stichting Fonds NutsOhra (FNO) wegens financiering van het project ‘Keuzehulp Complementaire Zorg voor kinderen met kanker’ (2015-2016), waaraan o.a. wordt meegewerkt door het van Praag Instituut en het Louis Bolk Instituut. Het FNO ontstond in 1999, na de fusie van Delta Lloyd met NUTS OHRA Beheer. De rode draad van het FNO daarbij is, naar eigen zeggen, altijd geweest: het stimuleren van innovaties die bijdragen aan de kwaliteit van leven van kwetsbare mensen. Het te bedenken informatieve en educatieve keuze-instrument moet ‘gebruikers in staat stellen behandelingen te vinden waarvan de effectiviteit wetenschappelijk is bewezen (‘evidence based’ en het gaat, aldus de website van het Louis Bolk Instituut, gebruikers (ouders, kinderen en [!] behandelaars) in staat stellen om met gedegen kennis van zaken wel of niet te kiezen voor aanvullende zorg tijdens de behandeling van kanker’. De illustratie bij dit webstuk wordt gevormd door een vrolijk lachend kankerpatiëntje met talrijke acupunctuurnaalden in het gezicht.

4. Minister Henk Kamp. In 2013 meldde minister van Economische Zaken Henk Kamp, dat er op termijn vanaf 2017 580 miljoen euro zal worden uitgetrokken om bewoners onder hoogspanningslijnen te vrijwaren van de electromagnetische velden (EMV) die daarbij ontstaan. Deels zullen kabels ondergronds worden gelegd, deels zullen bewoners worden uitgekocht. De minister gaat daarbij mee in de onrust bij delen van de bevolking die vage klachten toeschrijven aan deze EMV en de kans op kinderleukemie verhoogd achten. Omdat de stralenbelasting nergens in ons land boven de op zich al ruime veiligheidsmarge van minder dan 100 microTesla uitgaat en er biologisch geen mechanisme denkbaar is waardoor een dergelijk laag stralingsniveau tot gezondheidsklachten of DNA-schade en leukemie zou kunnen leiden, is deze geldverslindende actie onnodig. Hoewel daaraan in de wetenschappelijke wereld niemand meer gelooft, bleef het Kennisbericht “Hoogspanningslijnen en kinderleukemie” van het Kennisplatform EMV vermelden: “Kinderen die langdurig in de buurt van bovengrondse elektriciteitslijnen wonen, hebben mogelijk meer kans op leukemie dan kinderen die daar verder vanaf wonen”. De minister heeft deze onjuiste bewering aangegrepen om – met een beroep op het voorzorgprincipe – de toelaatbare grens voor kinderen die langdurig onder zo’n kabel wonen te verlagen tot 0,4 microTesla. Deze angsthazerij van de politiek versterkt veel labiele mensen in hun geloof dat ze van EMV ziek zijn geworden, ziekten die de reguliere geneeskunde niet kan behandelen en waarop kwakzalvers handig inspelen.

5. Kwaliteitsregister Verplegenden & Verzorgenden. ‘Het Kwaliteitsregister V&V is een online registratiesysteem, waarin verpleegkundigen en verzorgenden kunnen bijhouden wat zij doen aan deskundigheidsbevordering. De scholingen van het Van Praag Instituut (VPI) zijn geaccrediteerd door de Accreditatiecommissie van het Kwaliteitsregister V&V. Ze zijn eveneens goedgekeurd door het deskundigheidsgebied complementaire zorg’. Aldus info op de website van het VPI (voorheen Parapsychologisch Instituut). Daar wordt aan argeloze verpleegkundigen en ziekenverzorgsters ‘scholing’ aangeboden in therapeutic touch (6 lesdagen en 36 accreditatiepunten) en in werken met energie ( 1 dag en 6 accreditatiepunten; citaat uit de cursusbeschrijving: ‘En is de energie in balans, dan voel je je goed in je vel’.). Het automatisme waarmee dit register de paranormale cursussen van het VPI accepteert laat zien dat dit register volkomen waardeloos en nietszeggend is.

6. Meervoudige Belastingkamer, Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch. Dit hof oordeelde in 2013 in hoger beroep dat een magnetiseur die over de jaren 2003 t/m 2007 ruim 80.000 euro aan btw moest betalen, daarvan moest worden vrijgesteld. De rechtbank in Breda had de Belastingdienst eerder in het gelijk gesteld, het hoger beroep werd blijkens de uitspraak van april 2015 door de Hoge Raad bekrachtigd. Kern van de overwegingen die leidden tot de btw-vrijstelling van de kwakzalver werd gevormd door de mening van Hof en Hoge Raad, dat de diensten van de magnetiseur konden worden gelijk gesteld aan die van BIG-geregistreerde psychologen en psychiaters en dat zijn diensten bedoeld waren als gezondheidszorg. Ook hechtte het Hof veel waarde aan het feit dat zorgverzekeraars zijn zorg betaalden uit de basisverzekering, dat hij een diploma ‘paranormaal therapeut’ had behaald, overigens aan een niet-erkende instelling ‘op HBO-niveau’, en dat veel patiënten naar hem zouden zijn verwezen door huisartsen en kinderartsen. De man was ook lid van allerlei alternatieve clubs en beweerde 6 à 7.000 patiënten per jaar te behandelen, soms met magnetiseren, soms met ‘psychotherapie’.

7. Register Beroepsbeoefenaren Complementaire Zorg (RBCZ) is een koepelregister waarin clubs van alternatieve behandelaars zich als geheel kunnen melden om in aanmerking te komen voor registratie van hun individuele leden. Voorwaarde is slechts, dat er minstens 50 Hbo-ers van zo’n beroepsvereniging lid zijn, ook al is de rest aroma-therapeut, neuropsyrurg of zelfbenoemd magnetiseur. “Beroepsvereniging” is hier een misleidende term. Dochterstichting TCZ (Tuchtrecht Complementaire Zorg) van RBCZ ziet toe op de “tucht” onder de geregistreerden. Ook dit is een misleidende term, het gaat slechts om een klachtencommissie. TCZ is niet te vergelijken met de in de wet verankerde Tuchtcolleges voor de Gezondheidszorg. Aan het tuchtrecht van die colleges zijn BIG-geregistreerden onderworpen en die colleges kunnen echte sancties opleggen, tot en met levenslang schrappen uit het beroepsregister. Als men die sancties overtreedt, is dat strafbaar en riskeert men boetes en/of gevangenisstraf. TCZ kan in tegenstelling daarmee als uiterste maatregel slechts iemand als lid van het RBCZ-register schrappen, en dat heeft geen gevolg: de betrokkene kan gewoon doorgaan met zijn “beroeps”-beoefening zonder dat hij strafbaar is. Het RBCZ heeft Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en/of Vektis, uitvoeringsorgaan van de zorgverzekeraars, er echter van kunnen overtuigen dat de geregistreerden voldoen aan de eisen voor een AGB-(Algemene Gegevens Beheer-)code: men moet lid zijn van een “beroepsvereniging” en onderworpen zijn aan “tuchtrecht”. Met zo’n AGB-code komen zij allen in aanmerking voor betalingen (doorgaans uit aanvullende verzekeringspakketten) door zorgverzekeraars. RBCZ is dus een register van individuele kwakzalvers uit nep-beroepsverenigingen met een klachtencommissie de geen wettelijke sancties kan opleggen. Overwegende dat het de belangen van 8000 geregistreerden behartigt (vgl.: er zijn 8600 huisartsen in Nederland) en intermediair is tussen de beroepsorganisaties en de zorgverzekeraars bevordert het effectief en in ruime mate de kwakzalverij.

8. De 50 Plus Beurs is in 23 jaar uitgegroeid tot het jaarlijks grootste seniorenevenement met 100.000 bezoekers en 600 kramen in de Jaarbeurs in Utrecht. Deze beurs biedt senioren niet alleen een gezellige dag, een gevulde beurstas en gratis appelgebak, maar claimt ook de laatste ontwikkelingen op het gebied van gezondheidszorg te tonen. Echter de gezondheidszorg blijkt in hoofdzaak te bestaan uit alternatieve onzin. Verkocht worden gezondheidsproducten zoals design sieraden “met geïntegreerde magneten”, kettingen van semi-edelstenen die helende krachten hebben, spijkerbedden, kruiden en thee. En natuurlijk diëten en vitaminepreparaten, goed voor het haar, uw psychologische functie en het zenuwstelsel. Tevens zijn er zorgaanbieders met een stand. Prescan biedt senioren een Total body scan aan over de grens omdat dit gezien de wetgeving in Nederland niet toegestaan is. De “Gezondheidspraktijk Alkmaar”, een behandelaar met electro-acupunctuur en bioresonantie claimt op hun website dat vrouwen na 2 of 3 consulten zwanger raken. En ook patiëntenverenigingen ontbreken niet. Zij maken reclame en proberen zij leden te werven. De patiëntenvereniging Complex Regionaal Pijn Syndroom is volgens hen voor patiënten met een tot op heden onbegrepen aandoening. Gelukkig verklaren zij de ziekte zelf door te vermelden dat de eerdere naam was posttraumatische dystrofie, de modeziekte die volgens Renckens na ruim een eeuw tot verdwijnen gedoemd is. Ook de Nederlandse Vereniging van Rugpatiënten ‘de Wervelkolom’ heeft een stand. Zij onderhouden een website met adviezen en informatie van chiropractoren. Duidelijk is dat de 50 Plus Beurs de standhouders in de hal gezondheidszorg uitsluitend selecteert op basis van de betaling van de stand en aan kwakzalvers niets in de weg legt.