Herstel en behoud van rationele gezondheidszorg (lezing Baratz)

Kwakzalverij wordt door haar beoefenaars gedefinieerd als complementaire en alternatieve geneeskunde, hetgeen in simpel Nederlands wil zeggen dat men zich bezig houdt met het bevorderen en het verrichten van behandelingen die elke wetenschappelijke grond ontberen en waarvoor vaak grof geld betaald moet worden. De ‘geneeskunde’ van de kwakzalvers is niet gebaseerd op enig bewijs. Kwakzalvers zijn over het algemeen mensen die in het reguliere vak niet goed functioneren en wier ego doorgaans groter is dan hun IQ. Zij claimen zieners te zijn, neigen tot het trekken van ongeldige conclusies en zijn niet bereid serieus onderzoek te verrichten.

De kwakzalverij komt voort uit wat men tegenwoordig een ‘new age mentaliteit’ zou noemen, de mens op zoek naar mystiek en ‘energiestromen’. Door de leugenachtigheid van de politiek (Tonkin-incident, Watergate-affaire, etcetera) heeft het publiek het vertrouwen in de overheid en in officiële instellingen verloren.De kwakzalvers hebben hiervan handig gebruik gemaakt. Zij exploiteren de noden, dromen en wensen van de mensen. Patiënten voor wie geen behandeling meer mogelijk is, proberen vaak alles om in leven te blijven en geraken zo in de handen van de kwakzalver, die hen vaak die emotionele steun geeft die artsen vaak niet kunnen geven vanwege hun drukke werkzaamheden. Dat tekort aan emotionele begeleiding binnen de evidence based-geneeskunde verdient nader onderzoek.

Kwakzalvers geloven boven alles in anekdotes en goedkope casuïstiek. Kwakzalvers proberen een aan de reguliere geneeskunde parallel universum te creëren. Het is voor hen aantrekkelijk om het predicaat ‘wetenschappelijk’ te hanteren en als uitvloeisel daarvan peer reviewed-tijdschriften te hebben. Maar een peer reviewed-tijdschrift van een groep dwazen die elkaars artikelen beoordelen blijft niettemin een tijdschrift van dwazen. De inhoud blijft onzin. Kwakzalvers komen met hypothesen die niet zijn te bewijzen. Als zij voorbeeld stellen dat kwik in amalgaam alle organen vergiftigt en terechtkomt in de hersenen en uit onderzoek van weefselmonsters blijkt dat dit niet het geval is, komen zij met nieuwe theorieën, die vaak haaks staan op de oude. Dit gaat zo door tot ze met iets komen dat niet onderzocht kan worden. Geloof prevaleert dan boven wetenschap.

Terugkomend op het amalgamisme: de kwakzalvers beweren dat ze je kunnen redden door multipele extracties uit je portemonnaie, supplementen, sauna’s en andere ‘behandelingen’. Maar hoe weet je dat het werkt ? Hoe meet je het effect? Op die vraag volgt zwijgen, maar de behandelingen worden voortgezet opdat de kassa blijft rinkelen.

Een ander fenomeen dat zich in de Verenigde Staten voordoet is het vervangen van geneesmiddelen door supplementen. Men omzeilt de regels van de Food and Drug Administration (FDA) maar toch is het illegaal omdat een supplement geen medisch effect kan hebben. De antikankermedicijnen van de kwakzalvers passen in dezelfde categorie. Voorts is er ‘neurale’ therapie, een ander woord voor toegepaste kinesiologie, elektro-acupunctuur en dikke darmirrigaties, oorspronkelijk een Europees fenomeen dat nu doordringt in de Verenigde Staten. In Texas zijn zogenaamde Spa’s, instellingen waar deze behandeling wordt toegepast met behulp van purgeermachines, de zogenaamde zappers, die de toxines moeten uitdrijven. Er zijn gevallen bekend van salmonella-infecties door deze ’therapie’ en één geval van darmperforatie met dodelijke afloop. Het concept van ‘detoxificeren’ van het lichaam door purgeren is zonder meer belachelijk. Niettemin vind deze techniek ook toepassing in Frankrijk, Engeland en Duitsland.

Chiropraktiek is in de Verenigde Staten legaal en wordt onder andere toegepast in de Veterans Adminstration-ziekenhuizen. Deze methode heeft geen enkele wetenschappelijke grondslag. De beoefenaren menen dat subluxaties (geringe ontwrichtingen) van de wervelkolom oorzaak van ziekten zijn. Deze luxaties zijn met moderne beeldvormende technieken nooit aangetoond. Dan verandert, zoals gewoonlijk, de theorie en spreekt men van stoornissen in de elektrische stroom vanuit de wervelkolom. Dit nu wordt neuropathie genoemd en wordt in verscheidene staten officieel erkend.

Andere uitingen: een of ander metaal is slecht; toxines van na een infectie achtergebleven bacteriën veroorzaken beschadiging; life cell analysis: bewegingen van bepaalde cellen onder de microscoop zeggen iets over bestaande afwijkingen. Dat is natuurlijk onzin. Levende cellen onder de microscoop drogen uit en sterven.

Tenslotte zijn er nog elektrodiagnose, craniofaciale orthopedie (door een orthodontisch apparaat worden de schedelbotten opnieuw gerangschikt, waardoor de hypofyse beïnvloed zou worden), homeopathie en toxicity testing van haren. Bij enig protest hanteren de kwakzalvers samenzweringstheorieën: jullie reguliere artsen zijn tegen ons omdat jullie het geld zelf willen verdienen. Zij spreken van een medisch-farmaceutisch complex. Zij beschuldigen de reguliere geneeskunde van wat zij zelf doen. Zij zullen trachten juridische druk uit te oefenen, wettelijke erkenning te krijgen en officiële instanties aan te vallen. Men probeert processen te voeren tegen fabrikanten van amalgaam, terwijl vervangende vulmaterialen 20 uiteenlopende organische chemicaliën (waarvan sommigen carcinogeen) bevatten. Amalgaam daarentegen is meer dan 100 jaar gebruikt, zonder aantoonbare schade. De kwakzalvers pleiten voor keuzevrijheid in gezondheidszaken. Hiermee proberen zij de officiële geneeskundige instellingen af te breken waardoor een geneeskundige anarchie kan ontstaan.

Een recente ontwikkeling is de anti-vaccinatiepropaganda. De in vaccins gebruikte hulpstoffen zouden autisme veroorzaken, een opvatting die door goed onderzoek ontzenuwd is. Niettemin worden hierover verscheidene processen gevoerd. Later stelde men dat autisme een gevolg van neurotoxiciteit was, veroorzaakt door amalgaam aanwezig in de moeder, alsmede door uitstoot van met steenkolen gestookte centrales. Dus worden er nu processen gevoerd tegen de beroepsorganisaties van tandheelkundigen en de elektriciteitscentrales.

Om meer patiënten te kunnen werven probeert men nu vergunningen te creëren voor onder andere homeopathie en naturopathie (het woord ‘pathie’ is op zijn plaats omdat het ‘ziekelijk’ betekent). In de reguliere geneeskunde zijn thans zeer kostbare behandelingen mogelijk, zoals orgaan- en beenmergtransplantaties. Omdat deze technieken er nu eenmaal zijn, willen de mensen er ook mee behandeld worden. Dientengevolge wordt er te weinig geïnvesteerd in gezondheidsopvoeding en preventie, waardoor het kwakzalversgilde zijn slag kan slaan. Daarnaast is het door de huidige economische malaise moeilijk de aandacht van de mensen te vestigen op zoiets als de kwakzalverij. Bovendien is in de Verenigde Staten, anders dan in Europa, de regelgeving met betrekking tot de beroepsuitoefening per staat verschillend. Het is niettemin zaak de kwakzalvers vóór te zijn. Bestudeer de kwakzalvers, stel je op de hoogte van wat zij doen en probeer hun kwetsbare plekken te ontdekken en te treffen. Niet alleen de wetenschap op zich is daarbij een belangrijk wapen, ook het ontsluiten van wetenschappelijke inzichten voor een groot publiek speelt een cruciale rol. Tenslotte is het van groot belang het internet op te gaan. Wanneer iemand bijvoorbeeld ‘acupunctuur’ intoetst, moet hij ook op de websites van de antikwakzalversbewegingen terecht komen.