Kwaliteitseisen in de geneeskunde: hoe kun je ze omzeilen? (lezing Betz)

Alle medische producten moeten – zowel voor als zeker ook na acceptatie – beoordeeld worden op kwaliteit. Het probleem is dan wat kwaliteit is. Immers het begrip kwaliteit kent talloze aspecten en de trend van dit moment is om aan al deze elementen punten toe te kennen die, opgeteld, leiden tot een totaalscore die overzichtelijk lijkt maar bedriegelijk is. Het is belangrijker om enkele kardinale aspecten bij de kwaliteitsbeoordeling te laten prevaleren en wel:

1. De effectiviteit van de behandeling;
2. De mogelijke schadelijkheid van de behandeling;
3. De verhouding tussen 1 en 2.

Het bewijs van de werking loopt van case-report naar trials en uiteindelijk naar meta-analyses of reviews om uit te monden in evidence-based-medicine. Geneeskunde gebaseerd op bewijs. Voor het onderzoek van schadelijkheid van de behandeling is vooral registratie nodig. Alternatieve genezers zijn daar niet goed in. Schade op korte termijn valt vaak nog wel op, maar schade op lange termijn vereist registratie en het jarenlang volgen en daar ontbreekt van alles aan bij de alternatieve geneeskunde. Vrouwen in België die werden behandeld met Chinese kruiden, werden pas na jaren ziek en krijgen nu – na tien jaar – kanker. Vervolgens moet een dergelijke wanprestatie ook nog eens gepubliceerd worden en dat wordt stelselmatig nagelaten.

Er zin dus drie soorten geneeskunde:

1. De evidence-based geneeskunde;
2. De experimentele geneeskunde die onder andere moet worden geregistreerd bij een medisch~ethische commissie;
3. De niet-bewezen geneeskunde s.l. de kwakzalverij. Maar wat zeggen de alterneuten?

Bovenstaande regels gelden niet voor ons. Wij hebben nog een ander kader, ‘een andere dimensie’ een vierde soort geneeskunde en die noemen wij alternatief. De argumenten ter validering van deze opvatting, zoals verwoord in officiële stukken van het Europees Parlement, levert de volgende bloemlezing op: ‘…ons resultaat levert als zodanig al bewijs genoeg…, ‘de mensen willen het…’ (vervolgens geïllustreerd aan de hand van statistische manipulaties zoals: ’80 % wil het…’ met inclusiecriteria waarmede zelfs fervente antikwakzalvers binnen de 80% vallen. Politici echter, zijn niet kritisch, maar lonken graag naar grote getallen), ‘het bewijs is er, maar wordt door orthodoxen genegeerd…’ (het samenzweringsverwijt), ‘we kunnen het niet bewijzen op de orthodoxe manier’ (een ander paradigma en om homeopathie te beoordelen moet je het minstens tien jaar gestudeerd hebben), ‘orthodoxe statistiek is niet toepasbaar op alternatieve geneeskunde’ (alternatieve statistiek is dus ‘anders’), ‘we hebben geen geld om het te bewijzen.’ (flagrant in tegenspraak met de ruime subsidies), ‘het is natuurlijk en eeuwenoud en dus is het veilig’.

Vooral de vele contradicties in bovenstaande redeneringen vallen ons op, maar ze lijken in het Europees Parlement geen problemen op te leveren.

Overtuigingsargumenten van alternatieve genezers

1. valse informatie als: het is goedkoop, het is veilig, het stimuleert het zelfhelend vermogen;
2. verdachtmaking van de wetenschap bijvoorbeeld aan de hand van het aantal doden in ziekenhuizen of ‘de invloed van de farmaceutische industrie op artsen’;
3. de mens is vrij om zelf te kiezen (ja, na voldoende informatie);
4. een enkele gunstige alternatieve publicatie is plotsklaps goed voor de hele mensheid (ongunstige worden genegeerd);
5. mensen hebben recht op ‘een goeie kwaliteit van alternatieve geneeskunde’.

Met name dit laatste is zeer gevaarlijk. Immers wie kan die zogenaamde ‘goeie kwaliteit’ alleen beoordelen dan de eigen club van alternatieve ‘genezers’? Ze plaatsen zich hiermee eigenlijk boven de wet en ontsnappen aan de normale controle. Daar komt nog bij dat er ook een houding onstaat van: negeer de wet maar en neem een kleine boete voor lief. Zelferkenning en zelfregulatie van alternatieve genezers dient dus bestreden te worden.

Gevolgen van de alternatieve lobby in Europa
Leden van de kritische beoordelingscommissie van het Europees Parlement werden fysiek bedreigd en een vereenvoudigde registratie van homeopathische en antroposofische middelen is inmiddels tot stand gekomen. In Duitsland ligt de nadruk op zelfregulatie onder het motto ‘de patiënt moet de vrijheid krijgen’, wat neerkomt op propageren in plaats van controleren. In België wil men medische kruiden als voeding gaan aanduiden en de homeopaat als medisch specialist gaan registreren. Nederland is een paradijs voor kwakzalvers geworden door de wet BIG, de zelfregulatie van alternatieve genezers en de registratie van homeopathica (bewijs van werkzaamheid is niet nodig!) waartegen ik een klacht indiende bij de Europese Commissie, die, omdat hij ik belanghebbende was, niet ontvankelijk werd verklaard.

De WHO die zich al lang geleden had bezoedeld door een indicatielijst voor acupunctuurbehandeling op te stellen, maakt zich in 2002 verder belachelijk door de Declaration on traditional medicine, een erkenning en hulp bij richtlijnen dienaangaande, uit te brengen.

Aanbevelingen
Kwakzalvers worden niet gestopt door publicaties in medische tijdschriften, maar mogelijk wel door stellingname in het parlement en bij de zorgverzekeraars. Reageer vooral in de media, protesteer tegen reclame voor alternatieve geneeskunde, klaag over discriminatie, bijvoorbeeld bij de erkenning van acupuncturisten ten opzichte van exorcisten (het leverde mij in ieder geval veel bijval van handopleggers op), eis kwaliteit bij subsidie voor research, blijf uitleggen wat de alternatieve geneeswijzen eigenlijk betekenen, bijvoorbeeld aan de hand van de ‘unieke’ patiënt (hoe leert zo’n homeopaat daar ooit iets van?), vertel van het verwerpen van het begrip ziekte, verhaal van de fraude van chinese chirurgie onder acupunctuur en last but not least lees uw ‘gelovige’ patiënt eens het sprookje van de Pulsatillapatiënt voor uit de Materia Medica. Kortom er blijft genoeg werk aan de winkel.