Symposium ‘Bewijs geleverd?’

Programma

13.00-13.30 Zaal open
13.30-13.35 Welkomstwoord door Cees Renckens, voorzitter VtdK
13.35-13.45 Presentatie van Bekocht of behandeld? De feiten over alternatieve geneeswijzen,
                  van Simon Singh en Edzard Ernst (Arbeiderspers)
13.45-14.00 Uitreiking Meester Kackadorisprijs 2010
                  Juryvoorzitter mr. Theo Douma
14.00-14.10 Inleiding op het symposium
                  Rien Vermeulen, dagvoorzitter
14.10-14.40 Reviewing the evidence for alternative medicine: tricks or treatment?
                  Edzard Ernst
14.40-15.10 Science in the courtroom. My personal experience with the English libel laws
                  Simon Singh
Theepauze
15.30-16.00 Magisch denken
                 Jaap van Heerden
16.00-16.30 Het spanningsveld tussen juridische en wetenschappelijke bewijsvoering
                  Serge Vlaar
16.10-16.30 Plenaire discussie
16.30 Borrel

De sprekers

Dr. Edzard Ernst, arts, is professor in ‘Complementary Medicine’ aan de Universiteit van Exeter (GB). Hij stichtte in 1993 aldaar de eerste leerstoel in Complementaire Geneeskunde. Hij is oprichter en hoofdredacteur van twee medische tijdschriften (FACT [‘Focus on Alternative and Complementary Therapies’] en Perfusion). Hij kreeg 13 wetenschappelijke prijzen. Hij publiceerde meer dan 1000 artikelen en meer dan 40 boeken.

Dr. Jaap van Heerden is hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Maastricht. Hij studeerde filosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Van zijn hand verschenen tien bundels essays, waarvan de bekendste zijn Wees blij
dat het leven geen zin heeft (1990), Schrikbewind der verzinsels (1996) en Uit het autowrak gezaagd (2007). Zijn wetenschappelijk werk ligt vooral op het terrein van de grondslagen van de psychologie.

Dr. Simon Singh, natuurkundige, promoveerde op een proefschrift over deeltjesfysica. Daarna was hij vanaf 1991 werkzaam bij de wetenschapsafdeling van de BBC. Hij is de auteur van populair-wetenschappelijke boeken zoals: Fermat’s Last Theorem, The Code Book en Big Bang. Recent was hij co-auteur met Prof Edzard Ernst van het boek Trick or Treatment, Alternative Medicine on Trial. Simon Singh is recent aangeklaagd wegens smaad door de Britse Vereniging van Chiropractoren, een strijd die hij na twee jaar op het nippertje gewonnen heeft.

Mr. Serge Vlaar studeerde rechten en filosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij heeft zich gespecialiseerd in gedingvoering over handelsgeschillen, mededinging, intellectueel eigendom (IE) en perszaken. Hij is raadsheer plaatsvervanger in de handels- en IE-kamer van het Gerechtshof in Den Haag en arbiter bij het Nederlands Arbitrage Instituut (NAI). Hij heeft de Vereniging tegen de Kwakzalverij bijgestaan in een aantal processen.

Dr. Rien Vermeulen, dagvoorzitter, is hoogleraar neurologie, in het bijzonder het klinisch wetenschappelijk onderzoek, bij het Academisch Medisch Centrum, Universiteit van Amsterdam. Hij publiceerde in 2008 samen met Hijdra het boek ‘Rationele geneeskunde’ en is sinds 2008 bestuurslid van de Vereniging tegen de Kwakzalverij.

Het programma

De reguliere geneeskunde hanteert als voornaamste bezwaar tegen de claims van kwakzalvers en alternatieve genezers, dat de werkzaamheid van hun behandelingen niet wetenschappelijk is aangetoond en dat de onderliggende hypothesen onzinnig zijn. Consumenten hebben hier doorgaans geen boodschap aan en vinden dat wie geneest gelijk heeft. Rechters weten soms niet wat ze met de resultaten van wetenschappelijk onderzoek aanmoeten en komen daardoor tot wonderlijke uitspraken. Alternatieve behandelaars ontbreekt het veelal aan inzicht in de wetenschappelijke achtergrond van de geneeskunde en schuiven onderzoeksresultaten die hen niet uitkomen, met het grootste gemak terzijde.

Naar de werkzaamheid van alternatieve geneeswijzen is inmiddels veel onderzoek gedaan, vrijwel onveranderlijk met negatief resultaat. Eigenlijk weten we het langzamerhand wel: alternatieve therapieën zijn placebobehandelingen. Heeft onderzoek naar alternatieve behandelingen dan nog enige zin als er toch nooit wat uitkomt en het in feite verspilde energie is? Moet dit soort onderzoek alsmaar worden gestimuleerd alleen omdat zoveel mensen er gebruik van maken?

Edzard Ernst zal spreken over zin en opbrengst van wetenschappelijk onderzoek van alternatieve behandelingen.

Filosoof en publicist Jaap van Heerden zal ons inzicht geven in de magische denkwereld van de gebruikers en aanbieders van alternatieve behandelingen.

Wat moeten wij met deze gedachtespinsels, hoe kunnen we de discussie met hen het beste vormgeven? Een bijzondere categorie hoger opgeleide leken bestaat uit advocaten en rechters. Niet zelden hebben kwakzalvers en critici als onze Vereniging elkaar getroffen in de rechtszaal. Het interpreteren van medisch-wetenschappelijke artikelen vergt een aanzienlijke expertise, die bij advocaten en rechters – zo is herhaaldelijk gebleken – veelal ontbreekt. Rechters redeneren vaak anders dan wetenschappers, en leggen de bewijslast soms bij de critici. Ook houden zij nogal eens rekening met de maatschappelijke acceptatie van alternatieve behandelingen. Serge Vlaar, die onze Vereniging meermalen als advocaat bijstond, zal spreken over het spanningsveld tussen wetenschappelijke en juridische bewijsvoering.

De situatie in ons land is overigens heilig vergeleken met de Britse waar de bewijslast steevast wordt gelegd bij de criticus. Deze moet maar aantonen dat een bepaalde behandeling niet werkt! De Britse wetenschapsjournalist Simon Singh maakte op pijnlijke wijze kennis met dat stelsel nadat hij in een krantencolumn in The Guardian kritiek had geleverd op claims van chiropractoren. Hij werd aangeklaagd en in eerste instantie veroordeeld nadat de Britse vereniging van chiropractoren hem wegens smaad voor de rechter bracht. Zijn zaak heeft inmiddels een goede afloop gekregen, want de Britse chiropractoren hebben hun aanklacht ingetrokken. Simon Singh zal spreken over zijn persoonlijke ervaringen als aangeklaagde en als activist ter verbetering van de Britse wet.