Juryrapport (12e) Meester Kackadorisprijs 2014

Dames en heren,

Ondanks het geroep van alternatieve artsen in ons land
kan de jury met enige tevredenheid en zelfs nationale trots vaststellen, dat er
van penetratie van alternatieve of – erger nog – integratieve geneeswijzen in
de Nederlandse ziekenhuiswereld nauwelijks sprake is. Als er dan toch weer
ergens een specialist gevonden wordt die binnen de ziekenhuismuren gelegenheid
krijgt zijn kwakzalverij te beoefenen, dan is dat eigenlijk meteen al voldoende
voor een nominatie. De geringe uitstraling en beperkte regio waarin e.e.a. zich
afspeelt voorkomt natuurlijk een hoge plek op de ranglijst. Maar het Vlietlandziekenhuis in Schiedam met
zijn acupunctuur, bioresonantie en hypnotherapie werd volkomen terecht
genomineerd. Medio september meldde het ziekenhuis dat het geen acupunctuur
meer bood, maar de bioresonantie prijkte nog wel op hun site.

Pauw
en Witteman werden genomineerd voor het vrijwel
kritiekloos heel lang aan het woord laten van Wim Hof, de ‘iceman’, die in
bassins met ijs kan zitten, in wakken zwemt, half naakt de Kilimanjaro beklimt
en in Polen bij zeer lage temperaturen de bergen daar oploopt en beweert dat je
geest je lichaam niet alleen kan beïnvloeden maar ook kan beter maken. Zelfs
bij ongeneeslijke ziekten als MS en kanker. Hof werd in die uitzending omringd
door hele en halve bewonderaars, onder wie een arts van het Amsterdamse AMC. Ook
Wubbo Ockels heeft zich in zijn doodsangst laten imponeren door de mediagenieke
kwakzalver. Van een rage is gelukkig geen sprake, maar als Ockels zich een oor
liet aannaaien door Hof, dan zijn er ongetwijfeld meer patiënten die zich zelf
kwellen in de hoop op een gunstig effect.

Het CPION
(Centrum Postinitieel Onderwijs Nederland) is een organisatie die
opleidingen accrediteert. Het maakt bij zijn cursussen ‘medische basiskennis’
gebruik van door PLATO geformuleerde criteria. CPION heeft inmiddels aan 17
opleidingen in ‘medische basiskennis’ haar goedkeuring geschonken. Dat maakt de
kwakzalvers, die daar geslaagd zijn, kandidaat voor betaling vanuit de aanvullende
verzekeringen van de vijf grote zorgverzekeraars, die om deze reden vorig jaar
de Meester Kackadorisprijs in de wacht sleepten. CPION verdient natuurlijk aan
deze activiteit, zij reageert op een beleidskeuze van de zorgverzekeraars en
voelt zich gedekt door PLATO, immers gelieerd aan een heuse universiteit
(Leiden). Deze verzachtende omstandigheden maken dat CPION de hoofdprijs
vandaag niet zal krijgen.

Vita
opleidingen te Zeewolde
is een van de zeventien instellingen die alternatieve behandelaars opleiden in
‘medische basiskennis’ en die CPION-geaccrediteerd zijn. Ook
de andere zestien opleidingen zouden stuk voor stuk in aanmerking kunnen komen
voor een nominatie, maar Vita Opleidingen is geselecteerd omdat zij, meer nog
dan de anderen alternatieve genezers als opleiders heeft! De uit het
artsenregister geschrapte Dankmeijer, die berucht is vanwege zijn aandeel in
het tragische ziektebeloop van Millecam en die zich op de Vita-site nota bene
nog als internist liet betitelen, doceert bij Vita,  evenals de biochemicus Kamsteeg
(klinisch ecoloog en uitvinder van de non-disease HPU) en de natuurgeneeskundig
arts Koolsbergen, zij aan zij met iriscopisten, orthomoleculaire diëtisten en
beoefenaren van Indiase en Chinese geneeskunst. De kans dat de cursisten enige
kritische zin wordt bijgebracht, lijkt nihil. Met rugdekking van het CPION zijn
deze opleidingen natuurlijk trots op hun afstuderende genezers, die nu op een
geregeld inkomen vanuit de aanvullende zorgverzekeringen kunnen gaan rekenen.

U zult zich met de jury wel eens afgevraagd hebben,
waar toch al die orthomanueel artsen zijn gebleven, waarvan de meerderheid nog
door Sickesz zelf is opgeleid in het nog altijd goed werkende meester-gezel
opleidingsmodel. Welnu, maar liefst veertien van hen zijn verbonden aan de Rugpoli, een stichting met vestigingen
in Delden, Tilburg en Velp. Zij zijn daar de baas in een multidisciplinair team
waarvan ook  neurologen,  anesthesiologen,  radiologen en ‘mechanische consulenten’ deel
uitmaken. Leugenachtig is hun bewering dat zij beginnen met het ‘corrigeren van
de wervelkolom met een zachte manipulerende beweging direct op de wervel die
niet in lijn staat’ (dat is de methode-Sickesz). Wervels van plaats doen
veranderen met een zachte beweging is absoluut onmogelijk en deze bewering
herbevestigt de reputatie van orthomanueel artsen als  kwakzalvers. Mocht u vinden dat de jury hier
te ver gaat, dan herinner ik u aan het feit dat deze kwalificatie in het geval
van hun erelid en opleidster Sickesz zelfs tot bij de Hoge Raad is geaccepteerd.  

Het Nationale
Ballet en in het bijzonder zijn medisch coordinator Marleen Grol hebben het
ongenoegen van de jury opgewekt na een serie tv-uitzendingen. In een
daarvan  was te zien hoe
fysiotherapeut/manueeltherapeut John ten Kulve op ruwe wijze de nek kraakt van
sterdanseres Igone de Jongh. In een vervolguitzending is te zien hoe een andere
danseres haar heil zoekt bij een Chinese acupuncturiste in witte jas, die
nauwelijks Nederlands sprak en die feilloos naalden aanbracht op een groot
aantal acupunctuurpunten. Acupunctuur is flauwekul, en manuele therapie is ten
hoogste nutteloos, en in het geval van manipulatie van de nek zelfs riskant:
herseninfarcten kunnen het gevolg zijn. Er zijn aan het Nationaal Ballet geen
medici verbonden en dat heeft er toe geleid dat er onder leiding van Grol en
vast staflid Ten Kulve een curieus pseudomedisch subcultuurtje is ontstaan, dat
door niemand wordt gecorrigeerd.

Er resteren nog twee nominaties. Beide kandidaten
vervullen topfuncties in de wetenschappelijke wereld en hebben op die wijze ook
veel invloed op de medisch-wetenschappelijke ontwikkelingen in ons land. Beiden
kunnen niet bogen op een medische opleiding of op medische kennis. Hun
nominatie onderstreept het gevaar dat de benoeming van niet-medici op gebieden
met aanzienlijke raakvlakken met de geneeskunde met zich meebrengt.

Elmer
Sterken, monetair econoom, is rector magnificus van de
Groningse universiteit. In die laatste hoedanigheid behoort hij toe te zien op
de kwaliteit van het doctoraat aan zijn instelling. Te vaak komen in ons land proefschriften
en promovendi in opspraak wegens fraude, plagiaat of door het onderzoek van
absurditeiten. Dat laatste leek zich te gaan voordoen in zijn eigen instelling,
toen bekend werd dat de aan GGZ-Lentis verbonden psychiater Rogier Hoenders
voorjaar 2014 zou gaan promoveren. De VtdK vreesde dat dit proefschrift onder
de maat zou zijn en die vrees bleek terecht. De VtdK vroeg een herbeoordeling
aan en een invulling van de leescommissie met strikt reguliere wetenschappers.
Menig rector zou blij en dankbaar zijn als hij tijdig wordt geattendeerd op een
mogelijke ongeschiktheid van een proefschrift, maar zo niet Elmer Sterken.
Binnen twee dagen beweerde hij dat alles in orde was, alle kwaktijdschriften
waarin Hoenders had gepubliceerd waren heus peer
reviewed, en de VtdK mocht een
lid in de commissie benoemen. Voor die eer werd feestelijk bedankt.

Alleen omdat er een nog sterker kandidaat is ontgaat de
Groningse rector de Meester Kackadorisprijs 2014. Deze gaat namelijk naar Pauline Meurs, sinds 2007 voorzitter
van ZonMW, hoogleraar bestuur van de gezondheidszorg aan de Erasmus
Universiteit Rotterdam en recent aangetreden als voorzitter van de Raad voor de
Volksgezondheid en Zorg.

Het zelfstandige bestuursorgaan ZonMW werkt in opdracht
van het ministerie van VWS en de NWO en verdeelt jaarlijks tientallen miljoenen
belastinggelden voor onderzoek in de zorg. Pauline Meurs ontvangt de prijs
wegens haar lankmoedig optreden tegen de ZonMW-directie, als die blijk geeft
van pro-alternatieve sympathieën. Om die reden ontving het instituut in 2006 al
eens de Meester Kackadorisprijs. ZonMw lijkt niets geleerd te hebben van deze
kritiek, want zij liet daarna met de regelmaat van de klok pro-alternatieve
geluiden horen. Dit voorjaar  werd opnieuw
belastinggeld verkwist doordat ZonMw een rapport liet schrijven getiteld:
Signalement Ontwikkeling en implementatie van evidence-based complementaire
zorg. Aan het rapport werd uitsluitend meegewerkt door een aantal notoire pro-alternatief
denkende figuren, terwijl ook de paranormaal genezeres Martine Busch bijdroeg. Het
resultaat liet zich voorspellen en inderdaad bevat het Signalement talloze
onjuistheden, het laat een schrijnend gebrek aan kennis zien en heeft een unverfroren pro-alternatieve
basishouding.  Zelfs als HBO-scriptie zou
dit rapport een zware onvoldoende krijgen. De zeer eenzijdige selectie van
geraadpleegde literatuur alleen al is zeer verwijtbaar. Het rapport eindigt als
volgt: “In dit signalement wordt aanbevolen om te investeren in goed onderzoek.
Niet als doel op zich, maar om breed inzicht te krijgen in de evidence voor
complementaire zorg”. De commissie zag over het hoofd dat aan dergelijk
onderzoek in binnen- en buitenland  al
honderden miljoenen euro’s en dollars besteed zijn en dat er nooit iets uit
gekomen is. Voor aanvragen bij ZonMW is bovendien vereist dat de onderzoekers
laten zien wat er al bekend is over het onderwerp waarvoor subsidie wordt
aangevraagd. In het rapport wordt geen overzicht gegeven van wat al is
onderzocht en wat niet en toch wordt er een oproep tot onderzoek gedaan. Dat is
natuurlijk meten met twee maten!

Het valt prof. Pauline Meurs in haar kwaliteit als
voorzitter van ZonMW zeer aan te rekenen dat zij de geldverkwistende hersenspinsels
van de recidiverende directie niet heeft weten te beteugelen.  De jury vindt het uiterst zorgelijk dat
iemand, die door de politiek meermaals op centrale posities in de
gezondheidszorg is benoemd, tegelijkertijd gespeend blijkt van enig kritisch vermogen
voor zover het de pretenties van het alternatieve veld betreft. Intensieve
bijscholing op dit punt acht de jury dringend gewenst. Mag ik mevrouw Meurs
verzoeken naar voren te komen voor het in ontvangst nemen van diploma en
trofee?

Amsterdam, 4 oktober 2014

De jury bestaat uit mr. Th.J. Douma, dr. C.N.M.
Renckens en prof.dr. F.S.A.M. van Dam.