Symposium 2015: Alternatieve Behandeling van Kanker – Is er nog een probleem?

Veel patiënten maakten eind twintigste eeuw nog gebruik van de antikankerdiëten van Moerman en Houtsmuller. De laatste keer dat de VtdK en de NVvO een symposium wijdden aan alternatieve behandelmethoden en kanker was in 1992, toen een drukbezocht congres in de RAI plaatsvond, ook mede georganiseerd door het IKA, het KWF en met steun van WVC. Het onderwerp was toen hyper actueel en zeer controversieel.

Onderzoek laat zien dat er vrijwel geen kankerpatiënten meer zijn die nu nog een dieet gebruiken. Ook psychologische methoden als de methode-Simonton, kreatieve therapie of psychotherapie behoren praktisch tot het verleden. Antroposofische antikankermiddelen als de maretak zijn in ons land inmiddels illegaal en verboden. Het aantal artsen dat zogenaamde ‘niettoxische tumortherapie’ toepast is nog maar op de vingers van twee handen te tellen, hoewel periodiek eenpitters met ‘nieuwe therapieën’ op de markt komen als het DCA, de Simoncini-aanpak met bicarbonaat en Gorter nog steeds opgegeven kankerpatiënten naar Keulen weet te lokken om hun leed daar uit te buiten. Toch lijkt het tij gekeerd. Bovengenoemde alternatieve benaderingen worden op aanzienlijk kleinere schaal toegepast dan in 1992 de toen besproken therapieën. Is dat werkelijk zo en indien dat het geval is, waaraan is die ontwikkeling toe te schrijven?

In dit symposium, dat georganiseerd wordt door de Nederlandse Vereniging voor Oncologie en de Vereniging tegen de Kwakzalverij, wordt de stand van zaken besproken. 

Dr. Thomas Dorlo gaat in op de interactie tussen de talloze voedingssupplementen, Europese kruiden, traditionele Chinese kruiden en cytostatica. Dr. Bert Garssen bespreekt het onderzoek naar de psychologische factoren waarvan verondersteld werd dat ze van invloed zijn op het kankerproces. Dr. Anne Marie Westerman vertelt over haar ervaringen als praktiserend medisch oncoloog met kwakzalverij en prof. Michael Baum spreekt over zijn ervaring met kwakzalverij als oncologisch chirurg in het Verenigd Koninkrijk, alsmede over het risico voor patiënten dat aanname van het omstreden Saatchi wetsontwerp met zich mee zou kunnen brengen.

Programma

Inleiding symposiumvoorzitter prof. dr. L. Stalpers, radiotherapeut.

13.30 uur Uitreiking Mr Kackadorisprijs

14.00 – 14.30 uur Zijn psychologische factoren van invloed op het kankerproces? Dr. Bert Garssen, Helen Dowling Instituut, Utrecht

14.30 – 15.00 uur Quackery and the Pitfalls of Research: The Saatchi Case. (Kwakzalverij en valkuilen voor wetenschappelijk onderzoek, the Saatchi case). Prof. dr. Michael Baum, University College London

15.30 – 16.00 uur Praktijkervaringen. Dr. Anneke Westermann, AMC, Amsterdam, NL

16.00 – 16.45 uur ‘Baat het niet, dan schaadt het (soms) wel’: Interactie tussen voedingssupplementen, Europese kruiden, traditionele Chinese kruiden en chemotherapie. Dr. Thomas Dorlo, Uppsala University, Sweden.

Sprekers

Prof. Michael Baum (1937) MB, ChB, FRCS, ChM, MD(hon), FRCR(hon) is een emeritus hoogleraar oncologische chirurgie, directeur van de Clinical Trials Group division of surgical sciences en visiting prof. of Medical Humanities, University College London. Hij studeerde geneeskunde in Birmingham, werd in 1965 Fellow van de Royal College Surgeons. Van 1980 tot 2002 was hij hoogleraar chirurgie in successievelijk het Kings College London, het Royal Marsden Hospital and Institute of Cancer Research en het University College London. Hij vervulde talrijke bestuurlijke en wetenschappelijke functies zowel in Engeland als internationaal. Zijn aandachtsgebied was borstkanker en zijn groep was de eerste die de overlevingswinst van tamoxifen bij borstkanker aantoonde. Reeds in 1970 organiseerde hij de eerste grote multicentre trials bij borstkanker. Hij was een eloquent kriticus van de screening op borstkanker en betoonde zich, vooral na zijn pensionering als hoogleraar, ook een scherp kriticus van de alternatieve geneeskunde. In 2004 schreef hij in het BMJ een open brief aan prins Charles, die reclame had gemaakt voor de Gersontherapie (dieet plus koffieclysma’s), getiteld ‘With respect your highness, you’ve got it wrong’. Eén zin daaruit: ‘The power of my authority comes with a knowledge built on 40 years of study and 25 years of active involvement in cancer research. Your power and authority rest on an accident of birth.’ Hij schreef meer dan 400 artikelen over kanker in het algemeen, kankerscreening, borstkanker, wetenschapsfilosofie en ‘medical humanities’, alsmede 7 boeken over deze onderwerpen. Hem viel een groot aantal wetenschappelijke prijzen en erelidmaatschappen ten deel.

Dr. Thomas Dorlo (Maastricht, 1983) is op dit moment onderzoeker bij het departement Farmaceutische Biowetenschappen van de Universiteit van Uppsala in Zweden en is tevens werkzaam bij de afdeling Farmacoepidemiologie en Klinische Farmacologie aan de Universiteit van Utrecht. Als farmacoloog promoveerde hij aan de geneeskundefaculteit van de Universiteit van Amsterdam in 2013 met een proefschrift op het gebied van klinische farmacokinetiek en farmacodynamiek in de behandeling van de tropische parasitaire aandoening leishmaniasis. Zijn professionele interesse gaat vooral uit naar tropische geneeskunde, internationale gezondheidszorg, ontwikkeling van farmacokinetische modellen en klinische ontwikkeling van geneesmiddelen tegen ‘verwaarloosde’ tropische ziektes. Hij heeft internationale klinische onderzoekservaring op vier continenten – in landen als Soedan, Colombia en Nepal – en is (mede)auteur van meer dan 30 internationale wetenschappelijke artikelen. Sinds 2012 is hij bestuurslid van de Vereniging tegen de Kwakzalverij.

Dr. Bert Garssen is psychofysioloog en sinds 1992 verbonden – eerst als wetenschappelijk hoofd en nu als senioronderzoeker – aan het Helen Dowling Instituut, nu gevestigd in Bilthoven. De belangrijkste onderwerpen van zijn studies aldaar zijn (1) psychologische factoren die mogelijk van invloed zijn op het ontstaan en beloop van kanker, (2) vermoeidheid bij kanker, (3) vragenlijstontwikkeling en (4) de rol van spiritualiteit bij kanker. Daarvoor was hij werkzaam als wetenschappelijk medewerker bij de vakgroep Psychiatrie van de RU Utrecht en VU A’dam en de afdeling Medische Psychologie van het AMC.

Dr. Anneke Westermann (1961) is sinds 1998 als medisch oncoloog verbonden aan het AMC te Amsterdam. Ze studeerde geneeskunde te Utrecht en specialiseerde zich daarna tot internist-oncoloog in de cluster Utrecht en AVL. Tijdens die opleiding werkte ze ook enige tijd in Wit Rusland. In 1999 promoveerde zij op een proefschrift ‘Novel applications of growth factors in solid tumors’. Zij is lid c.q. bestuurslid van een aanzienlijk aantal Nederlandse en internationale wetenschappelijke verenigingen en is sinds 2012 hoofd van de opleiding tot medisch oncoloog in het AMC.