Meester Kackadorisprijs 2019 voor Jacobine Geel

De Meester Kackadorisprijs 2019 van de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) is dit jaar toegekend aan Jacobine Geel (1963), theoloog, columnist en NCRV-tv-presentator en sinds 2013 voorzitter van het bestuur van GGZ Nederland, de koepel van GGZ-instellingen in ons land. Geel is actief ChristenUnie-lid. Ze werd gekozen uit zeven genomineerden. De prijswinnaar werd zaterdag 5 oktober in Amsterdam bekendgemaakt, voorafgaand aan het middagsymposium van de vereniging. 

De Meester Kackadorisprijs is bedoeld voor personen en/of instellingen die kwakzalverij faciliteren.
GGZ Nederland, zoals vastgesteld door haar leden en zoals op haar website wordt uitgedragen, heeft tot doel ‘bij te dragen aan de geestelijke gezondheid van mensen in Nederland’. 

De nevenactiviteiten van Geel sluiten echter niet goed aan bij dit motto, constateert de jury van de Meester Kackadorisprijs. Zo toonde Geel zich een enthousiaste dagvoorzitter op het Lentis-congres Out of the Box in 2017, een congres waar spirituele denkers als Lama Michel Rinpoche en Machteld Huber van het antroposofische Louis Bolk Instituut het woord voerden. 

In interviews verklaarde Geel ‘heel veel te zien in nieuwere geneeswijzen’, zoals zij ook de integratieve psychiatrie van psychiater Rogier Hoenders betitelde. De VtdK volgt haar activiteiten sindsdien met grote aandacht.

Begin 2018 nodigde Geel, in het kader van de maand van de spiritualiteit, Pim van Lommel uit in haar tv-praatprogramma Jacobine op zondag. Zij benaderde deze ‘expert’ op het gebied van bijna-doodervaring volstrekt onkritisch. Van Lommel kon losgaan over uittredingen en paranormale waarnemingen door bewusteloze mensen. Geel vond het allemaal zeer geloofwaardig. Onze twijfel aan haar kritische zin werd hierdoor almaar groter.

Dat haar sympathie uitgaat naar de psycho-kwakzalverij valt ook af te leiden uit haar lidmaatschap van de Raad van Advies van het dit jaar op initiatief van ZonMw opgerichte Consortium voor Integrale Zorg en Gezondheid (CIZG). Voorzitter van het dagelijks bestuur van het CIZG is de eerdergenoemde Groningse psychiater Hoenders. 

Ook de paranormaal begaafde Martine Busch, directeur van het Van Praag Instituut in Utrecht, is lid van het driekoppige dagelijks bestuur van het CIZG. Busch claimt energievelden rond patiënten te voelen en meent met strijkbewegingen op enige afstand van de patient heilzame correcties te kunnen uitvoeren. Dit heet therapeutic touch (TT).

Ook Hoenders heeft een grote hang naar kwakzalverij, In 2014 ontving hij de Pruimenbloesemprijs van de Nederlandse Patiëntenvereniging voor Acupunctuur (NPVA) vanwege zijn ‘bijzondere bijdrage aan de acupunctuur in Nederland’, oordeelde indertijd de jury van deze prijs. 

Hoenders, in 2012 zelf een van de genomineerden voor de Meester Kackadorisprijs, maakt vreemde capriolen. Zo maakte hij eens furore met wetenschappelijk onderzoek naar de invloed van de windrichting op het beloop van angststoornissen, een gedachte die erg ver weg staat van evidenced based geneeskunde.

Geels avances richting psycho-kwakzalverij zijn niet incidenteel maar structureel van aard. De jury van de Meester Kackadorisprijs 2019 heeft zich daarom genoodzaakt gezien haar dit jaar te onderscheiden.

Naschrift 6 oktober 2019 

Jacobine Geel toont lef: “Misschien groeien we naar elkaar toe”

door Broer Scholtens

Jacobine Geel kwam zaterdag 5 oktober zelf naar het hol van de leeuw, naar de Nieuwe Liefde in Amsterdam, om in een zaal met meer dan honderd leden van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, de haar toegekende Meester Kackadorisprijs 2019 op te halen.

Het beeldje dat Geel kreeg was dit jaar gemaakt door Frans Klein. Het is een drolvormige kei op een gepolijst planchet. Dat ze de prijs zelf kwam ophalen, getuigde van moed net als de aanwezigheid van de al even verguisde Groningse psychiater Rogier Hoenders die haar tas dragend vergezelde, illustrerend dat hun neuzen vaak dezelfde richting op wijzen.

Jacobine Geel toonde zich in haar dankwoord verguld te zijn opgenomen in de lijst van illustere voorgangers die de afgelopen jaren ook de Meester Kackadorisprijs hadden gekregen. 

Geel, net benoemd voor een tweede termijn als voorzitter van GGZ Nederland, ging kort in op haar lidmaatschap van de Raad van Advies van het omstreden Consortium voor Integrale Zorg en Gezondheid (CIZG), een belangrijke reden waarom ze de Meester Kackadorisprijs kreeg toebedeeld. Hoenders, met een grote hang naar alternatieve behandelwijzen zoals acupunctuur, speelt eveneens een cruciale rol in dit consortium, hij is er voorzitter en een van de initiatiefnemers.

Integrale zorg, Integrative Medicine (IM), komt uit de VS overwaaien. Het zou daar volgens Geel een grote vlucht hebben genomen, in 74 academische centra zou het worden onderzocht, onderwezen en toegepast, waaronder Yale, Harvard en Standford. Ze vergat erbij te vermelden op welke afdeling en/of persoon ze doelde. Het is wereldwijd een groeiende beweging waar plaats is voor behandelingen met een positieve blik op gezondheid, met nadruk op preventie. “Behandelingen waar bewijs voor bestaat”, aldus Geel. “We hebben het over wetenschappelijk ingestoken pogingen om de kwaliteit van leven te vergroten. Het streven is de patiënt de meest mogelijke effectieve behandeling te geven. Vernieuwing dus en een gezonde onderzoekshouding”.

Ook in Nederland is deze tendens zichtbaar, zeker in de geestelijke gezondheidszorg, meent Geel. Ze noemde vervolgens als een van de voorbeelden van die veelbelovende vernieuwingsinitiatieven, meditatie als behandelingsonderdeel bij depressie.

CIGZ is een samenwerkingsverband van gerenommeerde zorgaanbieders zoals het Máxima Medisch Centrum in Eindhoven, het Radboud Medisch Centrum en het Haga Ziekenhuis in Den Haag en instanties zoals het antroposofische Louis Bolk Instituut in Bunnik, gaf ze ter onderbouwing van haar faux pas. Zorgvuldige wetenschappelijke onderbouwing zou hier voorop staan. Ook hier zonder namen en rugnummers te noemen van de betreffende personen, een omissie.

Geel vermeed in dit kader wijselijk de rol van het Utrechtse Van Praag Instituut te vermelden. De directeur van dit kwakzalverinstituut, de paranormaal begaafde handoplegster Martine Busch, zit in het dagelijks bestuur van het CIGZ.

Aan het eind van haar dankwoord, deels vermeld op de website van GGZ Nederland, sprak Geel de hoop uit dat “we misschien op den duur naar elkaar toegroeien.” 

Jacobine Geel verliet direct na haar dankwoord de zaal, ze wilde geen vragen beantwoorden.

Fotocredit: Megan Terpstra