Power balance voor moderne bijgelovigen

Onze leden Roeland Heeck en Jan Willem Nienhuys antwoorden:

Op de site staat het antwoord al: ‘Power Balance gebruikers zweren erbij en dichten de bandjes een haast magische waarde toe.’ Met andere woorden, het is gewoon een soort amulet.

Power Balance Nederland opereert via Postbus 42 in Ter Aar. Het moederbedrijf zetelt in Californië. In België zijn er ver over de honderd sportwinkels (nogal wat fietswinkels) die als wederverkopers fungeren. In Nederland zijn er ruim dertig, waaronder nogal wat golfsportwinkels. Dit bevestigt helaas het vooroordeel dat sporters nogal bijgelovig zijn.

Zelden ziet men zoveel onzin in een misleidende reclame bij elkaar staan. Laten we het eens nalopen. (Tussen haakjes: misleidende reclame is in de hele Europese Gemeenschap verboden volgens Wet Oneerlijke Handelspraktijken.)

Spiertest
Op de site is een reclamefilmpje ‘Zo test je een Power Balance’ te zien waar twee acteurs enkele varianten van de zogeheten spiertest demonstreren. Deze wordt vaak gebruikt om quasidiagnoses te stellen en de kracht van onwerkzame tovermiddelen zoals magneetzooltjes te suggereren. Bij dergelijke zaken die op suggestie kunnen berusten is regel 1 dat zowel tester als proefpersoon niet mogen weten of er wel of geen armbandje in gebruik is. Dat heet dubbelblind. Regel 2 is dat je een flinke groep moet hebben, niet alleen maar één proefpersoon. Regel 3 is dat degeen die het onderzoek uitvoert niet in dienst is van de verkoper van het product. (Voor een uitleg hoe dit soort proefjes in feite simpele goocheltrucs kunnen zijn, zie het naschrift van 23 juli 2010 onderaan dit artikel.)

Body Energy Field
In het filmpje horen we over het Body Energy Field. Dit klinkt heel geleerd, en het doet denken aan waar paranormale genezers, beoefenaren van reiki of therapeutic touch het altijd over hebben. Misschien is het ook een aura of een bewaarengel in een nieuw jasje. Het betekent niets. ‘Veld’ en ‘energie’ zijn natuurkundige begrippen, en natuurkundigen kunnen energie heel precies meten, bijvoorbeeld de warmtestraling van het menselijk lichaam, maar het Body Energy Field is op geen enkele manier aan te tonen.

In het Verenigd Koninkrijk opereert een kwakzalversorganisatie Nutri-Energetics Systems (NES), die beweert dat hun systeem het quantum-elektrodynamische lichaamsveld in kaart kan brengen, en dat dit menselijke lichaamsveld het hoofdbesturingssysteem is van de biochemische processen van het lichaam. De besturing geschiedt met behulp van ‘subatomic particles’. Ook deze organisatie rijgt dus een aantal woorden uit de moderne wetenschap aan elkaar om de klanten te misleiden. De British Advertising Standards Authority (ASA) heeft in 2008 verklaard dat dit misleidende reclame is.

Resonerend Hologram
Alweer een voorbeeld van het zinloos aaneenrijgen van woorden uit de natuurkunde. Er wordt gezegd dat je het ding niet mag openmaken (bijvoorbeeld om te kijken of er inderdaad nog een extra hologram onder het zichtbare hologram zit). Dan zou het namelijk zijn werking verliezen. Het hologrammetje moet luchtdicht verpakt blijven. Een hologram is een speciaal geprepareerde foto, die door middel van microscopisch kleine ribbeltjes een soort driedimensionaal effect geeft. Resoneren betekent meetrillen. Een analoge amulet, de Qlink, is wel eens opengemaakt en van alle kanten onderzocht en alles wat er gevonden werd was een elektronische component ter waarde van een halve cent met dezelfde functie als een heel kort stukje koperdraad. Op het gebied van hangertjes hebben we natuurlijk de Biostabil-2000, een peperduur sieraad met een koelkastmagneetje erin en qua armband herinneren we ons de nog steeds verkrijgbare Mondial Bioregulator waar Nico Haak kort voor zijn fatale hartaanval in 1990 zo pakkend reclame voor maakte. Men kan beter een medaillon met een lokje haar of een foto van een geliefde bij zich dragen, dan weet men tenminste wat men doet.

Het is niet bekend of er in afgelegen woeste gebieden nog mensen wonen die zo bijgelovig zijn dat ze aan foto’s bijzondere krachten toedichten, maar in de moderne westerse samenleving zijn er kennelijk nog velen die zich laten beetnemen door handige verkopers van magische fotootjes in luchtdichte verpakking.

Frequentie
‘De precieze frequentie die de PowerBalance gebruikt kan niet worden prijsgegeven.’
In de alternatieve genezerij, speciaal die met rare apparaten, wemelt het van de frequenties, soms verfraaid tot trillingsfrequentie. Frequentie betekent gewoon hoe vaak iets heen en weer gaat. Een pianosnaar heeft een bijvoorbeeld een frequentie, namelijk de toon die hij geeft als je hem aanslaat. Als geluid van precies dezelfde toon op de snaar valt, gaat de snaar zachtjes meetrillen. In de alternatieve genezerij wordt het lichaam vaak gedacht als een soort piano, en de organen zijn dan de snaren, die dan goed gestemd moeten zijn. Weliswaar is er geen enkele natuurkundige meting die kan bevestigen dat het lichaam een soort piano is, want de golven waar het om gaat zijn geen geluidsgolven of elektromagnetische golven (radiogolven, warmtestraling, licht, röntgenstraling), en wat dan wel kunnen de genezers nooit zeggen. Je zou toch zeggen dat de longen en het hart en de maag en de lever en niet te vergeten de hersenen goed moeten doen waarvoor ze zijn (ademen, pompen enzovoorts) en met een bepaalde toon galmen hoort daar niet bij.

Die genezers gebruiken gewoon de vaktaal van de moderne wetenschap en techniek om indruk te maken. In 1909 ontving Guglielmo Marconi de Nobelprijs voor zijn ontwikkeling van de radio en in 1910 was er al een kwakzalver, Albert Abrams, die met trillingen en frequenties in de weer was, en die de grondlegger is geweest van een nieuwe tak van kwakzalverij. Altijd als de kippen erbij om waardevolle ideeën te stelen en vreselijk te verminken, die kwakzalvers. Een fotootje voorzien van een frequentie klinkt geleerd, maar het is net zoiets als het instralen van water door een medium.

Positief
Positief is natuurlijk goed, speciaal als het de bankrekening van de amuletverkoper is, maar wat is nu een positieve frequentie? Een frequentie (aantal keren per seconde dat iets heen en weer gaat) kan helemaal niet negatief zijn. In de FAQ van Power Balance (thans ledig, nov. 2010) staat dat de PowerBalance de positieve frequenties op zo een manier opvangen en doorgeven dat de energiestroom door het hele lichaam wordt geoptimaliseerd.

Dat is volslagen abracadabra. Er is wel een ‘energiestroom’ in het lichaam. Die noemen we echter bloedsomloop. Die brengt zowel zuurstof als voedingstoffen rond, en onze energie ontlenen we aan de reactie tussen die twee. Het lichaam is prima in staat de bloedsomloop te regelen, bijvoorbeeld door het hart sneller te laten kloppen of de bloedvaten nauwer of wijder te maken. Als er ergens een bloedvat geheel of gedeeltelijk geblokkeerd is, zal de PowerBalance dat heus niet repareren. Misschien bedoelen deze amuletfabrikanten iets anders. De oude Chinezen meenden dat er een soort levenskracht in het lichaam rondstroomde door ‘meridianen’. Hoe ze op dat idee zijn gekomen is onduidelijk, want aan anatomie deed men niet. De acupunctuur berust naar men zegt op het idee dat als die stroming van de levenskracht in de meridianen geblokkeerd is, men het beste er maar een pin doorheen kan prikken. Het hele idee van levenskracht als materieel iets is onwerkbaar gebleken.

Pijn en Gezondheidsproblemen
In de FAQ lezen we: ‘… de verbeterde communicatie tussen de cellen [heeft] een gunstige invloed op het gehele lichaam. We leggen de nadruk op evenwicht, kracht en lenigheid omdat we met eenvoudige tests kunnen bewijzen dat Power Balance een onmiddellijk effect heeft op de meeste mensen. We hebben daarnaast erg veel getuigenissen ontvangen van personen die een verbetering voelden van hun mogelijkheden en hun gezondheid. Het product is zonder risico’s uit te proberen.’ Na onverholen te hebben opgeschept over de waarde van deze amulet besluit de leverancier met:

‘We willen echter benadrukken dat Power Balance in geen geval als medicament of medisch middel ingezet dient te worden. We zijn geen medici en bevelen het medisch gebruik van de Power Balance niet aan.’

Dit is een truc die men heel vaak ziet: eerst allerlei claims uiten, en dan helemaal onderaan zich proberen in te dekken tegen de beschuldiging onbewezen genezing aan te bieden. In feite komt het erop neer dat men zegt ‘als u gezond bent, blijft u dat gewoon’, kortom ‘dit product is waardeloos’. Maar door het op deze manier te brengen, gebruikt men het vermogen van de potentiële klanten om selectief te lezen. Uiteraard is ook het werken met getuigenissen een van de zekerste bewijzen dat het om nep gaat.

DNA
Tegenwoordig is het erg in om de term DNA te gebruiken. Als politici proberen te zeggen dat ze iets echt menen zeggen ze ‘het zit in ons DNA’, dat klinkt nog oprechter dan ‘het zit in onze genen’ of ‘op het netvlies gebrand’. In de alternatieve genezerij komt men ook het DNA overal tegen. In de homeopathie bezigt men 1000… 000 (tweeduizend nullen) maal schudverdund DNA tegen genetische afwijkingen, en men moet niet vreemd opkijken van genezers die hebben ontdekt dat het DNA van mensen nog een stuk of tien spirituele strengen heeft die zij alleen kennen en kunnen behandelen (met ingestraalde, pardon speciaal geprogrammeerde kaartjes). En wat lezen we in de FAQ van PowerBalance: ‘Net als het DNA is het energetisch veld van elk persoon verschillend. Dit veld reikt van één tot zes centimeter buiten het lichaam. Zodra het hologram zich in deze zone bevindt werkt hij in op het lichaam. De juiste plaats kun je proefondervindelijk zelf bepalen.’ Waarom DNA? Om indruk te maken, natuurlijk. Identieke tweelingen hebben verschillende vingerafdrukken en burgerservicenummers, maar dat klinkt minder indrukwekkend. In het filmpje horen we trouwens dat de amulet dicht bij een grote bloedstroom gedragen moet worden.

Molleculair niveau
De fabrikanten doen wel geleerd, en ze rijgen allemaal geleerde woorden aan elkaar die ze niet eens kunnen spellen. Zo lezen we bij Wat en hoe? onder het kopje ‘Molleculair niveau’ [sic]: ‘Honderden medische en wetenschappelijke studies hebben het bestaan van elektrische energie in het lichaam aangetoond.’ Zucht. Elektrische energie is de energie die vrijkomt als er elektrische lading van een plaats met hoge spanning naar een plaats met lage spanning stroomt, zoals in een elektromotor of lamp. Welnu, dit gebeurt niet in het lichaam. De energie in het lichaam is chemische energie, verkregen uit verbranding van glucose en dergelijke. In een batterij wordt chemische energie omgezet in spanningsverschillen die je voor een elektrisch apparaat kunt gebruiken, maar dat is nou net wat er niet in het lichaam gebeurt. Minieme spanningsverschillen tengevolge van bijvoorbeeld de prikkelgeleiding van de zenuwen zijn er wel, maar de hoeveelheid energie die daarmee gemoeid is is onbelangrijk.

Balans en harmonie
Ook woorden als balans en harmonie doen het goed in de alternatieve genezerij. Wat lezen we bij de FAQ over ‘Herstel jouw harmonie’? ‘Na jarenlang onderzoek en ontwikkeling heeft Power Balance een manier gevonden om in alle veiligheid direct de elektromagnetische balans in het lichaam te herstellen. … Het hologram met hoge densiteit werkt als een gelijkrichter en resoneert door het menselijke elektrisch systeem heen en optimaliseert de energiestroom.’

Alweer een voorbeeld van het aan elkaar rijgen van technische woorden zonder betekenis in dit verband. Zo een balans bestaat niet. En zelfs al bestond ze, dan is het erg vreemd dat zonder gebruik van accu, batterij of netaansluiting ook maar iets zou kunnen worden hersteld. In het algemeen gaat alleen de zon voor niets op en kost het opwekken van magnetische of elektrische velden altijd hele echte energie van het soort die door de meter in de gangkast kan worden geregistreerd.

Deze amulet is in dit opzicht een variant op de gedachte dat edelstenen ‘frequenties’ en ‘energieën’ hebben die van alles en nog wat kunnen corrigeren en ondersteunen. Het is heel eenvoudig: om iets uit te zenden is er energie nodig, en die moet ergens vandaan komen. Men kan denken dat bepaalde chips (voor radiofrequentie identificatie, RFID) geen energiebron hebben, maar die ontlenen hun energie aan de golf waarmee ze worden aangestraald. Dat is bijna hetzelfde als tanden of katoenvezels die wit oplichten als er uv-licht op valt.

Direct resultaat
in de FAQ lezen we: ‘In tegenstelling tot de meeste andere elektromagnetische ioniseringsapparaten werkt de Power Balance ogenblikkelijk in op de menselijke energiestroom. … de verschillende energiestromen worden op elkaar afgestemd.’ De PowerBalance blijkt ook nog een soort ioniseringsapparaat te zijn. Welke energiestromen dit zijn is onbekend. Men moet het maar bij PowerBalance navragen. Tegen zoveel onzin kunnen we niet op.

Namaak
Onwerkzame nepproducten zijn meestal makkelijk na te maken, tot grote ontsteltenis van de ‘echte’ producenten. PowerBalance is geen uitzondering: men schrijft in krom Nederlands het volgende pareltje van onbedoelde humor: