Chronique scandaleuse 1999

Actieblad februari 2000, jaargang 111 nr. 1.

‘Sag mal, verehrtes Publikum: bist du wirklich so dumm?’ Kurt Tucholsky, An das Publikum (1931)

Opdat niet slechts de grote namen onder de kwakzalvers voort zullen leven, ook nu weer bij het begin van het nieuwe jaar een gevarieerde potpourri van fraaie en minder fraaie charlatanerieën.

Electronisch huisarrest
In de zomer van 1999 werd een 73-jarige Groningse magnetiseur veroordeeld tot electronisch huisarrest. De man had bij een aantal vrouwelijke patiënten het gebruikelijke magnetiseren vervangen door de directe aanraking, waarbij zijn voorliefde uitging naar borsten en geslachtsorganen. De krasse baas profiteerde nog van het tekort aan gevangeniscellen, dat enkele maanden later – zo deelde minister Korthals in november vol trots mede – was opgeheven. Indien zijn overtredingen enkele maanden later onder de rechter waren gekomen, dan had de man vermoedelijk kunnen ‘brommen’. Uw reporter twijfelt over de beste wijze van bestraffing van kwakzalvers als deze. Gezien de hoge recidiefkans, die m.n. bij paranormale genezers bestaat, lijkt gevangenisstraf met aansluitend tbr een passende aanpak. Maar gezien de lange wachtlijsten voor tbr-behandeling en de twijfel aan de effectiviteit van de daar geboden therapie zou chemische castratie bij deze late nazaat van Mesmer misschien nog wel een beter alternatief vormen. Wij dachten aan Spaanse Vlieg D30.

Corry Konings eindelijk emotioneel ‘ontslakt’
Haar fans, liefhebbers van het Nederlandstalige levenslied, maakten zich al langere tijd zorgen over de stilte rond de persoon van Corry Konings. Uit een interview met het NHD van 20 november 1999 kunnen wij u thans melden, dat het met Konings weer helemaal goed gaat. Toen er nog wel eens iets van Jomanda werd vernomen, ging deze er prat op ook de blonde zangeres tot haar klandizie te mogen rekenen. Veel succes zal de instraling van de Tielse kwakzalfster vermoedelijk niet hebben gehad, want in het interview geen woord over het paranormale fenomeen. Nee, Konings die door ‘een dalletje’ ging en behalve depressies, relatieproblemen ook nog een boycot door Hilversumse pluggers en platenbonzen moest overleven, kwam er weer bovenop door ‘een paar jaar bloementherapie’. Deze maakte dat ‘de Corry, die ik was kwijtgeraakt weer werd gevonden’. Ze vat dat samen onder de term emotioneel ontslakt en geeft daarmee aan het jargon van de natuurgeneskunde goed onder de knie te hebben. Het ‘ontslakken’ immers is de kern van de natuurgeneeskunde, die meent dat al onze kwalen zijn terug te voeren tot ons vervuilde lichaam.

Pain away: weg ermee!
In oktober kwam er een nieuw kwakzalversmiddel op de markt, waarvan de importeur (OTC Pharma uit Gorinchem) de gebruikelijke toelatingscriteria voor geneesmiddelen trachtte te omzeilen door het als voedingssupplement aan te prijzen. Het middel MSM (methylsulfonylmethaan) zou een pijnstiller zijn op natuurlijke basis. Behalve pijnstilling zou het middel fitter maken, het snurken tegengaan, terwijl er inzake kanker een preventieve werking wordt gerapporteerd. In het Pharmaceutisch Weekblad werd het middel al snel keurig neergesabeld, er bestond immers geen serieuze wetenschappelijke onderbouwing voor de medisch getinte claims. Ook de inspectie was ongelukkig met de zaak en dwong de firma om de naam te wijzigen. Het middel wordt thans te koop aangeboden onder de naam Take Away. In de rubriek Toets van de Volkskrant (wetenschapsbijlage) wijdde Broers Scholtens ook een stukje aan de affaire: hij meldde o.a. dat de Keuringsraad Openlijke Aanprijzing Geneesmiddelen (KOAG) de advertentie van Take Away nog moet beoordelen. Met de naamswijziging plaatst het kwakzalversmiddel zich in een reeks eminente voorgangers: het Amsterdamse half-failliete New Age-centrum Oibibio van de AH-telg Ronald-Jan Hein heet tegenwoordig Oininio en het Nationaal Fonds voor de Kankerbestrijding van de orthomoleculaire mafia rond registeraccountant Nieuwenhuis ( sommigen spreken al over orthomonetaire geneeskunde) heet tegenwoordig Nationaal Fonds tegen Kanker. Dat alternatieve geneeskunde tegenwoordig complementair heet, dat is natuurlijk al langer bekend.

De zonen van Hippocrates
Wij zagen het al: Volkskrant-journalist Scholten vertoont in zijn rubriek Toets een prettig kritische aandacht voor allerlei dubieuze gezondheidsproducten. Niet alleen reeg hij de Pain away aan het rapier, eerder maakte hij melding van de geringe effectiviteit van de Echinacea-producten, die trotse ‘ontdekking’ van wijlen Alfred Vogel, tegen verkoudheid, griep en dergelijke. Ook de antisnurkspray Snorenz werd door hem (20 november 1999) ontluisterd. Minder scherp worden alternatieve zaken wel eens beoordeeld door zijn Volkskrant-collega recensent Hans van Dam. Deze wijdde op 16 april 1999 een onbegrijpelijk serieuze recensie aan het boek Gezondheid, ziekte, behandeling en genezing in de klassieke homeopathie van de klassiek homeopaat Ronald M. van Vierzen. Van Dam stelt nog wel vast dat de auteur een karikatuur schetst van de reguliere geneeskunde en dat ‘het nogal wat speculaties en eenzijdigheden bevat, zelfs op hoofdpunten’, maar dat kan toch geen nieuws zijn uit de mond van een klassiek homeopaat. Intussen vindt Van Dam, dat de helderheid en de toonzetting dusdanig is dat het wel degelijk uitnodigt ’tot een faire beoordeling van zijn merites’. Dat leidt tot bespreking van beweringen dat pasgeborenen vaak geel worden door het flitslicht van de eerste foto’s, dat alle ziekten op mentaal niveau ontstaan, dat planten, die toch geen geestelijk leven kennen, evengoed ziek kunnen worden en dat positief denken de overleving van borstkankerpatiënten verlengt. Nee, dan hadden wij dit boek (ook ter recensie aangeboden aan het Actieblad, maar zo laag schieten wij niet) toch liever in de handen van Scholtens gezien. ISBN 90 6556 1137. De Ster; fl 44,50

Haaienkraakbeen tegen een spotprijsje
De 57-jarige Limburger George Klaasse lijdt aan prostaatkanker en gebruikte met groot succes haaienkraakbeen als aanvulling op zijn reguliere behandeling. Hij betaalde daarvoor, blijkens een interview met hem in het MKB-blad Ondernemen! van augustus 1999, driehonderd-vijfenzeventig gulden voor 500 gram. Capsules met het onwelriekende spul zijn nog duurder en je hebt er wel 70 tot 80 gram per dag van nodig. De zakenman in Klaasse werd wakker en hij slaagde erin om het middel voor nog geen tweehonderd gulden per pond op de markt te brengen. ‘Een advertentie in het Limburgse huis-aan-huis-blad De Trompetter deed wonderen’, aldus de kankerpatiënt/zakenman. Met het in prijs zo mooi gedaalde haaienbot Cartilade voelt hij zich intussen prima. Rijk wordt hij er natuurlijk niet van en dat past ook heel goed bij het hoge ethisch bewustzijn van de moderne ondernemer: het dienen van de samenleving gaat vòòr het geld verdienen. Boven de Moerdijk wordt wel beweerd dat emigratie van een groep Limburgers naar België tot een stijging van de gemiddelde intelligentie in Nederland èn België zou leiden, maar er hoeven nog maar een paar net zulke bijdehande mensen in Limburg rond te lopen als Klaasse of ook die bewering is nauwelijks meer te verdedigen!

Dermatologisch getest door artsen en audiciëns
“‘Bent u oost-Indisch doof?” “Wat zegt u?”. Doofheid is een ernstige vorm van invaliditeit en als er aan het oor zelf niets meer te verbeteren valt, dan kan het gehoorapparaat uitkomst bieden. Voor de bezitters van deze apparatuur is er thans OTO-Ginkutan beschikbaar! Het product wordt geproduceerd door Naturstoff-Hautpflege Dr. Martin Schmitt en dient als ‘plantaardig cosmeticaprodukt voor het oor van de hoortoestel-drager’. Aldus een fraaie folder, waarin de geneeskrachtige effecten van de ‘Ginko biloba’ worden bezongen. Deze Japanse tempelboom, ook wel zilver-abrikoos of olifantsoor genoemd, heet in feite Ginkgo biloba en hij werd al door Goethe in een gedicht geprezen. Bijzonderheid van de plant is dat hij zowel mannelijke als vrouwelijke bloesems bevat. Door homeopaten en fytotherapeuten is hij krachtig gepropageerd tegen geheugenverlies en andere verstoringen van de bloedsomloop in de hersenen. Bewijzen voor die claims zijn nooit gesubstantieerd en nu zijn onze gehoorgestoorden kennelijk aan de beurt. Gebrek aan fantasie kun je kwakzalvers nooit verwijten! Hopelijk zal de lichte vorm van achterdochtigheid die veel doven eigen is voldoende wapen zijn tegen deze geldklopperij.

Niet van oplichting te onderscheiden
Het Preventief Medisch centrum te Rotterdam heeft een reputatie op te houden als broeinest van kwakzalverij. Orthomoleculaire geneeskunde, natuurgeneeskunde, chelatietherapie, verjongingskuren, ozontherapie enzovoorts: de diagnose is duidelijk. Aan het centrum zijn al geruime tijd de artsen Trossèl en Bolhuis verbonden. De eerste maakte, gesteund door de patiëntenvereniging voor Chelatietherapie, ooit de Enschedese reumatoloog Rasker het leven zuur met een kostbare rechtszaak. Rasker won natuurlijk – hij had zich kritisch uitgelaten over de chelatietherapie – maar moest toch veel kosten aan rechtsbijstand maken. De naam van Trossèl naam viel ook in de marge van het Nationaal Hartfonds, aan welks adviescollege hij Smalhout trachtte toe te voegen. (Zouden zij elkaar bij Jomanda ontmoet hebben?). Bolhuis, ook basisarts, schreef recent een inleiding in het nieuwste bestsellende kwakzalversboek van de Amerikaanse natuurgenezer d’Amado, Het bloedgroepdieet, en pronkt als wetenschappelijk adviseur van het Nationaal Fonds tegen Kanker op al hun folders.

In november 1999 kregen wij inzage in een nota, die een slachtoffer van Bolhuis indiende bij zijn verzekeraar. De begeleidende brief bevat passages, waaruit duidelijk blijkt dat de patiënt, die zich wegens ’teruglopende prestaties als gevolg van naderende ouderdom’ in het Preventief Centrum liet behandelen, een goedgelovige en zelfs wat verwarde man is. Zo kwamen in zijn begeleidend schrijven de namen van Defares uit Leiden, Niehans uit Genève en Masquelier uit Bordeaux voor. Verder was er sprake van een beruchte apotheek in Helmond, het groot-hoefblad van Vogel, van de Hersenstichting en door ‘porositeit getroffen lymfeklieren’. De man snapte dat hij het honorarium en een deel van de geslikte medicatie zelf moest betalen, maar claimde toch een bedrag van fl 1.182,- over de middelen die hij in 8 maanden had ingenomen. Het betrof hier: melatonine, meqaq, ginkocaps., tri-zink, caroten, niacine, reba sit en kersesteel. Financiële uitbuiting van kwetsbare en verwarde mensen is het allerlaagste waartoe een arts kan komen. En als iemand hier het verschil met ordinaire oplichting kan aangeven, dan houd ik mij aanbevolen.

Job, vers dertien gedeeld door vier.
Recent kregen wij van een bijbelvast lid een overdruk toegezonden uit de toch al in 1984 verschenen Groot nieuws bijbel, die in de omgangstaal was vertaald. Tijdens lezing van het Boek Job, Oude testament, vers 13: 4-7, was ons vrome lid gestuit op de volgende passage: Jullie verdoezelen alles met leugens,
kwakzalvers zijn jullie, allemaal.
Zwijg alsjeblieft,
dan zou je verstandiger zijn.
Voor deze vertaling in de omgangstaal was de Katholieke Bijbelstichting verantwoordelijk. In de oude Statenbijbel van 1618 werd het begrip kwakzalver niet genoemd, dat heette toen:
‘Want gewisselijk zijt gij leugenstoffeerders;
gij allen zijt nietige medicijnmeesters.’
Gewapend met kennis van deze niets aan duidelijkheid overlatende bijbelplaats namen wij dan ook verbaasd kennis van foldermateriaal van het Christelijk Therapeutisch Centrum De Neshoeve in Ridderkerk. ‘Dit werk staat onder leiding van Aaldert en Dineke van Essen, die al 23 jaar zegenrijk in de dienst van de Here functioneren’. Men kan zich er als inwonende gast of als van buiten komend, danwel als deelnemer aan een studiedag laten behandelen door een team van 8 therapeuten. Het Centrum richt zich op ‘de ziel, de geest, uw lichaam en uw relaties’. Bij dat laatste moet gedacht worden aan ‘kinderlijk gedrag, huwelijksproblemen en/of homofiele geaardheid’. En: ‘Wij onderwijzen u over vitamines, mineralen en aminozuren (…) en bespreken de mogelijkheid van hypoglykemie, voedselallergie en/of -intolerantie als mogelijke oorzaak van uw problemen’. In medisch opzicht wordt samengewerkt met een ‘wedergeboren huisarts’. Vraag onze brochure aan: e-mail: neshoeve@worldon-line.nl.

Lintje
Dr.F.F.F.Lekkerkerker, voorzitter van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) is op 2 september 1999 benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Hij kreeg deze onderscheiding wegens zijn verdiensten voor het CBG en daarmee voor de Nederlandse geneesmiddelenvoorziening.

Het CBG kwam in maart 1999 prominent in het nieuws, toen minister Borst een persbericht had verspreid over de in gang gezette registratie van homeopathica. Veel kranten lieten zich bij gebrek aan deskundigheid in de luren leggen en bleken van mening dat de minister de kwakzalverij nu krachtig ging aanpakken. Het tegendeel was natuurlijk eerder het geval en het accepteren van die oneigenlijke taak door het CBG was daar ook niet zonder slag of stoot gegaan. Lekkerkerker heeft dit besluit op de jaarvergadering van de VTdK in 1997 verdedigd, maar CBG-lid Briët, hoogleraar interne geneeskunde aan het AMC, bleef een heel andere mening toegedaan (zie Actieblad mei 1999). Hij stelde o.a. dat de geloofwaardigheid van het CBG een geduchte knauw had gekregen. Een grote verdienste van Lekkerkerker is geweest, dat hij niet zelf de waarde van al die vierduizend homeopathica is gaan beoordelen, maar dat overlaat aan de aan zijn CBG toegevoegde drs. E. van Galen, homeopathisch arts. Alleen een homeopaat kan natuurlijk de ‘aan de aard van de homeopathie aangepaste beoordeling’ naar behoren uitvoeren. In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde zult u de naam van Galen niet gauw tegenkomen, maar in oudere jaargangen van Arts en Alternatief publiceerde hij regelmatig. Zo rapporteerde hij in nummer 3 van jaargang 1995 vol enthousiasme over de Reactieve Oligotherapie, ontwikkeld door de Franse homeopaat Ménétrier. Deze therapie is vooral geschikt voor behandeling van ME, het Hypoglykemie-syndroom en het Spasmofilie-beeld. Volgens Van Galen onderscheidt de oligotherapie zich van de orthomoleculaire geneeswijze doordat er geen megadosering plaatsvindt. De dosering van de Oligostimmiddelen ligt in de orde van slechts 10^-6 micro-grammen per dag. De oligotherapie eerbiedigt de reactieve principes van de homeopathie, aldus Van Galen in 1995, en gedetailleerde informatie wordt verstrekt door de Franse homeopathie-fabrikant Dolisos. Een tipje van de sluier lichtte Van Galen in zijn artikel wel op: bij allergie: mangaan, bij hyposthenie: mangaan-koper, bij dystonie: mangaan-kobalt en bij anergie: koper-goud-zilver.

Voordat verontwaardigde belastingbetalers gaan protesteren tegen de ambtelijke CBG-aanstelling van de heer Van Galen: de registratie van de homeopathica wordt geheel betaald door de indieners van de registratieaanvragen en kost de staat geen cent. Professor Briët zal dat vermoedelijk maar een schrale troost vinden en dat geldt overigens ook voor schrijver dezes.

Opnieuw: acupunctuur in Nijmegen.
Na de acupunctuur-analgesie van Dr. Kho, anaesthesist, na de acupunctuur van Wong Chun, neuroloog (voor hopeloze bewegings-stoornissen) en de acupunctuur tegen impotentie van uroloog Meuleman, heeft het academische Nijmeegse Radboudziekenhuis opnieuw de pers gehaald met grote successen via de oud-Chinese naaldkunst. Opnieuw is het een uroloog, die nu in De Telegraaf van 6 november 1999 opzienbarende resultaten rapporteerde: het betreft de behandeling van urine-incontinentie alsmede van vaak ‘al jarenlang bestaande ernstige pijnklachten in het bekken’. Dokter Bemelmans, want zo heet hij, paste in een nog voorlopige en nog niet gepubliceerde serie de zgn STANS (Stoller Afferent Nerve Stimulator) toe waarbij een acupunctuur-naaldje vlak boven de enkel wordt geplaatst, waarop dan elektrische stroom wordt aangesloten. Definitieve resultaten hoopt de wakkere uroloog volgend jaar te kunnen brengen, maar hij meldt al vol optimisme dat de methode (zestig procent succes!) ook door fysiotherapeuten en ‘incontinentieverpleegkundigen’ zal kunnen worden toegepast. Maar eerst moeten de ‘wetenschappelijke gegevens’ worden afgewacht, aldus Bemelmans. Op 4 december 1999 geeft ‘neuro-uroloog Bemelmans’ een interview aan De Volkskrant met een zelfde succesverhaal. Er wordt minder gerept over acupunctuur en Bemelmans geeft deze keer een deftige theorie over de neurologische basis van het succes. Het is overigens wel toevallig dat het prikkelpunt ook al door de oude Chinezen was ontdekt als zeer werkzaam tegen urineverlies, aldus de pionier. Fantastisch natuurlijk dat er artsen zijn, die zich ook voor onsmakelijke, onschuldige maar zeer hinderlijke (en placebo-gevoelige!) klachten interesseren, maar dat deze naaldartiest het niet kan laten de lekenpers op te zoeken nog voordat er serieuze feiten gemeld kunnen worden, daar word ik – en het onkiese taalgebruik zij mij vergeven – daar word ik nu echt pisnijdig van.