Medicijnmannen zonder grenzen

Verscheen ook in Actieblad tegen de Kwakzalverij 111.2 (maart 2000)

Zolang er dokters bestaan, worden er grappen over hun geldzucht gemaakt. Een Latijnse spreuk zegt bijvoorbeeld: “Die zieke zorgt slecht voor zichzelf die een medicus tot erfgenaam maakt.” Zo’n dokter heeft er immers belang bij het leven van zijn patiënt te bekorten. Zulke spot komt voort uit twijfel: heeft de arts nu een beroep of een roeping?

Voor de reputatie van het doktersvak is de organisatie Artsen zonder Grenzen een zegen. Haar medewerkers spelen de rol waarin het publiek medici graag ziet. Onbaatzuchtig brengen zij overal ter wereld hulp. De algemene bewondering die zij genieten, leidt tot imitatie. Alleen al door de naam maakt de organisatie ‘Homeopaten zonder Grenzen’ duidelijk dat zij meelift op het succes van Médecins sans Frontières.

Het kan niet vaak genoeg herhaald worden: homeopathie heeft niets met geneeskunde te maken. Het is een vorm van geloof. Al het gegoochel met wetenschappelijke taal kan niet verdoezelen dat de hele leer berust op alchemie van twee eeuwen geleden. In 1810 kwam Hahnemann met de theorie dat men aan zieken middelen moest geven die bij gezonden vergelijkbare symptomen opriepen. Alleen moesten de stofjes in zulke verdunde doses worden toegediend dat ze niet gevaarlijk werden. De verklaringen die Hahnemann gaf voor de werking van de gifjes, doen zelfs de leek glimlachen. Maar ja, dat vermaak geven ook de ‘wetenschappelijke’ theorieën van die tijd. Alleen die zijn vervangen door nieuwe verklaringen. Echte wetenschap ontwikkelt zich, terwijl een religie zich aan de woorden van de goeroe blijft houden. Tot de dag van vandaag kunnen homeopaten niet voldoen aan de voornaamste eis van wetenschap: bewijs proefondervindelijk dat uw theorie klopt. Geen onderzoek heeft ooit de aanspraken van de homeopathie bevestigd. Hoe vaak zijn er niet experimenten aangekondigd die eens en voor al zouden aantonen dat homeopathie werkt? Als het erop aankomt, trekken de homeopaten zich echter terug onder het voorwendsel dat de opzet van de proef niet deugt.

In de westerse wereld is homeopathie een betrekkelijk ongevaarlijk bijgeloof. Dat weet eigenlijk iedereen die homeopathische middeltjes koopt. Als er werkelijk iets ernstigs aan de hand is, staat de echte geneeskunde klaar. Anders ligt dit in de derde wereld. Het onheil dat homeopathische praktijken daar kunnen aanrichten, blijkt uit de uitspraken die de Nederlandse voorzitter van de grenzeloze homeopaten in de Wel-en-Wee-bijlage van De Gelderlander van 12 januari doet. E. van de Kamp wijst trots op de ervaringen in Ghana. Daar kunnen de meeste mensen geen echte medicijnen betalen. Daarom zoeken ze hun toevlucht tot traditionele geneeswijzen. Gelukkig verschijnen daar de homeopathische redders uit Nederland die hun voor een schappelijk prijsje middeltjes verschaffen die het aureool van westerse wetenschap hebben. Hoe gevaarlijk die situatie is, hoeft geen betoog: de Ghanezen weten niet dat ze placebo’s slikken.

Voor de homeopaten is de behandeling “een fluitje van een cent,” zegt Van de Kamp. Terwijl we in het westen onze emoties verbergen, zijn de onbedorven Ghanezen zo heerlijk open dat een consult maar enkele minuten duurt. Dan heeft de heler al in de gaten wat voor een karakter hij voor zich heeft en welk middeltje aan de emotionele behoeften van de patiënt voldoet. Wat moeten we denken van zulk optreden in een samenleving die niet bestand is tegen de verlokkingen van de westerse wereld? De vergelijking met de gewetenloze reclame voor poedermelk en roken dringt zich op. Ach, de Van de Kampen zullen het wel goed menen, zodat de grap ‘Homeopaten zonder Geweten’ misplaatst is. Laten we het maar zo zeggen: Afrika heeft behoefte aan artsen en niet aan westerse medicijnmannen.

Nieuwsbrief

De Digitale Nieuwsbrief van de VtdK houdt u regelmatig op de hoogte van nieuwe artikelen op deze site.