Rheopherese

Onlangs heeft een MD-patiënte, Sonya Henke, een therapie (rheopherese) beschreven in het MD-patiënten tijdschrift, Macula Visie (noot 1), die de aandacht vraagt. Mevrouw Henke had van haar oogarts te horen gekregen dat er in Nederland geen behandeling voor droge MD (noot 2) mogelijk was en ‘daar moest zij het mee doen’. In haar onvrede met deze onheilsboodschap raadpleegde zij het internet. Ook haar dochter in Toronto zocht op het internet en vond dat in deze Canadese stad een kliniek bestond (noot 3) die in samenwerking met een Keulse kliniek (noot 4) MD-patiënten behandelde met rheopherese.

De techniek bestaat uit plasmapherese (isolatie van de bloedcellen uit het plasma door centrifugatie), en vervolgens membraanfiltratie om hoogmoleculaire eiwitten uit het plasma te verwijderen. Na deze ‘zuivering’ van het bloed, worden de bloedcellen weer toegevoegd aan het plasma en wordt de combinatie opnieuw toegediend aan de MD-patiënt (noot 5). De hypothese waarop de toepassing van rheopherese berust, is de volgende: patiënten met MD hebben een te hoge bloedviscositeit. Dit veroorzaakt een ischemie waardoor onder andere de cellen in de macula afsterven. Verlaging van de viscositeit door rheopherese zou dan in ieder geval de progressie van MD vertragen. Hiertegen is aan te voeren dat het niet bekend is hoe vaak MD optreedt bij patiënten met een ‘normale’ bloedviscositeit. Bovendien valt het op dat er geen statistische bewerking van de uitkomsten heeft plaatsgevonden, zodat het bewijs van een succesvolle therapie ontbreekt. De aanzienlijke literatuurlijst van de Duitse artsen (noot 4) bestaat voornamelijk uit congresverslagen met uitzondering van een uitgebreid overzichtsartikel (noot 5).

Wel is bij mevrouw Henke na acht rheopheresen à raison van 11.000 euro een verbetering opgetreden. Uit foto’s bleek namelijk dat het aantal ‘drusen’ (korrels van afbraakproducten, die zich achter het netvlies ophopen) verminderd was. De Duitse en Canadese hulpverleners menen dat tien à twaalf behandelingen binnen een periode van drie maanden voldoende is om de progressie tot staan te brengen. Daarna zou het aanbeveling verdienen om éénmaal per half jaar de rheopherese te herhalen (noot 3). Hier zij tevens opgemerkt dat rheopherese zeer belastend is voor de MD-patiënt en dat de kosten niet vergoed worden door ziektekostenverzekeraars.

In een aantekening, toegevoegd aan de casuïstische mededeling van mevrouw Henke, schrijft de medische adviseur van de MD-vereniging:

‘Zolang er geen duidelijke wetenschappelijke informatie voor handen is, geldt deze therapie als complementair. Het is natuurlijk verheugend dat een goed resultaat gemeld wordt, maar dat biedt geen grond de therapie aan te raden totdat meer onderzoeksresultaten bekend zijn van een grotere en gecontroleerde studie. Ook omdat er wel degelijk bijwerkingen mogelijk zijn, moet dit positieve verhaal met grote voorzichtigheid benaderd worden. Helaas kan men op grond van een successtory geen positief advies geven. Verder zijn de zelf te dragen kosten aanzienlijk’.

Ik zou hieraan willen toevoegen dat als een verhoogde plasmaviscositeit inderdaad de oorzaak is van MD, dan zou eerst het effect van geneesmiddelen zoals Trental onderzocht moeten worden. Dit middel verlaagt de microviscositeit van de erythrocyten, zodat de bloedstroming in de capillaire vaten verbetert. De kosten hiervan zijn 21 euro voor 100 tabletten (voldoende voor drie maanden therapie). Ook het effect van vermindering van het LDL (low density lipoprotein) in het bloed door lipiden verlagende geneesmiddelen (waarvan het bekend is dat zij de viscositeit verminderen) dient in het onderzoek betrokken te worden. Als placebo bij een toetsing van de rheoropherese zou men de plasmaforese kunnen gebruiken (dus zonder verwijdering van hoog moleculaire eiwitten door filtratie). De placebogroep krijgt dan heparine toegediend tijdens de scheiding van de bloedcellen van de rest van het plasma en het terugspuiten van de combinatie. Zolang er geen evidence-based gegevens bestaan over het doelmatig effect van rheopherese bij de behandeling van droge MD moet de methode gerangschikt worden in de categorie van ‘een therapie op zoek naar een ziekte’.

Literatuur

1. Henke S. Ervaringen met rheopherese. Behandeling voor droge MD. Macula Visie 2006;12:5-7.
2. Stilma JS, Voorn TB. Praktische oogheelkunde 2001;239. Bohn, Stafleu Van Loghum, Houten.
3. www.retinacanada.com/rheopheresis/
4. www.rheopherese-zentrum.de/erdtracht
5. Klingel R, Fassbender C, Fassbender T, Erdracht B, Berouschot J. Rheopheresis: Rheologic, Functional and Structural Aspects. Therapeutic Apheresis 2000;4:348-357.

Nieuwsbrief

De Digitale Nieuwsbrief van de VtdK houdt u regelmatig op de hoogte van nieuwe artikelen op deze site.