Het kruidenvrouwtje bij de kruidenier

Enige tijd geleden hoorde ik iemand in een Albert Heijnvestiging deze uitspraak doen. Nu hoort men wel vaker dit soort dingen, maar meestal niet uit de mond van een arts die in een supermarkt achter een tafeltje staat, gewapend met een vetpercentagemeter, en die beweert mensen te helpen gezonder te leven. Deze dame, genaamd Sylvia Douma, viel mij voor het eerst op toen ze met een redelijk gezette mevrouw aan het praten was. Deze mevrouw werd in duidelijke bewoordingen te verstaan gegeven dat haar BMI te hoog was, ‘maar dat hadden we niet anders verwacht, hé’ en dat ze er goed aan zou doen om eens bij mevrouw Douma langs te gaan om een dieet op te stellen.

Nieuwsgierig geworden naar wat mevrouw Douma over mij zou zeggen, besloot ik ook een vragenlijstje in te vullen en de vetpercentagemeter eens vast te houden. Het resultaat van deze onderzoekjes was dat mijn BMI met – schrik niet! – 21 veel te laag was. Tevens was mijn vetpercentage van 10 te laag voor iemand van mijn leeftijd.

Opvallend was dat mijn ‘ondergewicht’ volgens mevrouw Douma werd veroorzaakt door het feit dat ik vegetariër zou zijn (terwijl ik helemaal geen vegetariër ben en dat ook niet gezegd heb), terwijl het ‘overgewicht’ van mijn vriendin (die wel echt vegetariër is en een BMI van 24 had) veroorzaakt werd door hetzelfde feit.

Het opvallendste van dit alles vond ik echter wel, dat de oplossing voor ons beiden gelegen zou zijn in het drinken van eiwitshakes. Dit zou per persoon slechts 60 euro per maand gaan kosten.

Op mijn vraag of het niet veel verstandiger was om wat beter te gaan eten, dan om maar meteen aan de supplementen te gaan, sprak mevrouw Douma de gedenkwaardige woorden uit de inleiding. Ook vertelde zij mij dat ‘de cijfers nooit liegen’, terwijl iemand die zich met voeding bezighoudt, toch zou moeten weten dat een vetpercentagemeter die je in je handen houdt, verre van nauwkeurig is.

Herbalife

Toen ik meer wilde weten over de wonderlijke eiwitshakes kwam de aap pas echt uit de mouw: mevrouw Douma bleek een vertegenwoordiger van Herbalife (zie foto, waar zij een speldje op heeft van Herbalife) te zijn, die, misbruik makend van het feit dat zij arts is, haar handel verkoopt aan klanten van Albert Heijn. (Op haar website is hier alles over te vinden.)

Ik besloot dat dit een mooi moment was om mij bekend te maken als student geneeskunde en vertelde mevrouw Douma dat dit alles mij niet echt overtuigend overkwam. Hierop begon zij een uitgebreid verhaal waarin zij beweerde dat Herbalife volledig evidence based is en dat de NCCAM er talloze onderzoeken aan heeft gewijd. Verder zou er een Nobelprijswinnaar verbonden zijn aan Herbalife.

NCCAM

Het National Centre for Complementary and Alternative Medicine (NCCAM) is een organisatie in de Verenigde Staten die, voor 121 miljoen dollar aan overheidsgeld per jaar, onderzoek doet naar complementary and alternative medicine (CAM). (Hier zij overigens opgemerkt dat het reilen en zeilen van het NCCAM meer dan eens onderwerp is van artikelen in het NTtdK.) Naar eigen zeggen probeert het NCCAM op een wetenschappelijk verantwoorde manier te bewijzen dat CAM werkt. Niet alleen is het aantal jaarlijkse publicaties minimaal, maar al die publicaties tonen ook nog eens het verwachte effect van CAM aan, namelijk geen.

Een zoektocht door de onderzoeken van het NCCAM laat daarnaast zien dat er nog nooit iets gepubliceerd is over Herbalife. Ook op Pubmed is geen enkel artikel te vinden dat de werkzaamheid van Herbalife voor welk doel dan ook zou bewijzen. Het enige dat er gepubliceerd is zijn een paar gevalsbeschrijvingen die Herbalife in verband brengen met acute hepatotoxiciteit (leververgiftiging) en myocarditis (hartspierontsteking) (noot 1).

NO-belprijs

Alleen de derde bewering van mevrouw Douma bleek helaas waar te zijn. Dr. Louis Ignarro won in 1998 met onder andere Ferid Murad de Nobelprijs voor de ontdekking van NO (stikstofoxide) als vaatverwijder. Daarnaast is bekend dat bij een verhoogde vaatwanddruk het aminozuur L-arginine omgezet wordt in NO. (noot 2)

Vanuit deze wetenschap is het echter een flinke stap naar de beweringen van Ignarro, ook wel Dr. NO genoemd, dat het slikken van een poeder met L-arginine erin (Niteworks), hart- en vaatziekten voorkomt: ‘No More Heart Disease!’ riep hij juichend op een Herbalife bijeenkomst. (noot 3) De medische literatuur is niet eenduidig: onderzoekers spreken elkaar tegen over het effect van L-arginine. (noten 4,5)

De beweringen van Ignarro zijn dus zeker niet te staven, maar de belangrijkste vraag is waarom je de stof in een dure pil zou stoppen, als die stof ook in vlees, vis, noten, granen, melk, mais en bonen zit. (noot 6) Een uitspraak die eigenlijk voor alle Herbalifeproducten geldt, komt van Ignarro’s mede-Nobelprijswinnaar, Ferid Murad. Hij zei in de Washington Post over Niteworks: ‘Ninety dollars a month? That’s obscene’ en ‘I wouldn’t put my patients on it.’ (noot 7)

Aha

Alles bij elkaar leek me dit reden genoeg om een brief te schrijven aan de manager van de eerder genoemde Albert Heijnvestiging, waarin ik wees op de manier waarop mevrouw Douma zijn klanten aan de Herbalife probeerde te krijgen, op het feit dat er geen enkel effect van Herbalife is aangetoond, op de gevaren ervan en op de absurd hoge prijs van minimaal 60 euro per maand. Daarnaast verwees ik naar onder andere het Voedingscentrum en het tienjaarlijkse rapport van het World Cancer Research Fund, die beide stellen dat het verkieslijker is om de benodigde voedingsstoffen uit de dagelijkse voeding te halen dan uit supplementen. (noten 8,9)

Ik verzocht de manager om mevrouw Douma haar activiteiten in de winkel te laten staken. Op deze brief ontving ik geen reactie, maar even leek het erop dat mevrouw Douma wel uit de winkel verdwenen was. Toen ik haar na een tijd echter weer zag staan, heb ik de algemene klachtenlijn van Albert Heijn gebeld en daar mijn klacht neergelegd. Vrijwel direct werd ik teruggebeld door de manager van de vestiging. In een prettig gesprek vertelde hij dat hij zijn klanten graag iets aan voorlichting mee wilde geven over gezonde voeding en dat mevrouw Douma zich daarvoor had aangeboden.

Ik heb nogmaals uiteengezet wat voor probleem ik heb met deze mevrouw en haar producten en ik heb hem doen weten wat voor een rare situatie het eigenlijk is dat Douma verdient aan het ‘ziekpraten’ van zijn klanten. Hij beloofde het met haar te ‘evalueren’ en mij te zijner tijd te laten weten wat daar uitgekomen was. Enige tijd later werd ik inderdaad teruggebeld en vertelde de manager mij dat hij afzag van Douma’s diensten en er over dacht om de Hartstichting te benaderen voor voorlichting in de winkel. Iets waar ik me uiteraard een stuk beter in kon vinden!

Albert Heijn bleek gelukkig vrij makkelijk van de Herbalife af te krijgen. Bij een andere Herbalife-volger zal dat waarschijnlijk moeilijker zijn: Ruud Gullit werd afgelopen zomer aangesteld als coach van de Los Angeles Galaxy, de Amerikaanse voetbalclub die eerder David Beckham wist te strikken.

Nu weten we wel dat de kwakzalverij in de Verenigde Staten zich dieper in de samenleving heeft geworteld dan in Nederland, maar het plaatje hierbij blijft desondanks opvallend. Ruud Gullit gaf al eerder blijk van een voorliefde voor kruiden: op de site van de stichting Skepsis valt te lezen dat hij in zijn voetballende periode een medium-kruidengenezeres bezocht voor zijn geblesseerde knie.

Laten we hopen dat het nog lang mag duren voor we Ajax of PSV zien voetballen met het A. Vogellogo! Gelukkig kunnen we hoop putten uit een citaat van de ons welbekende Martien Brands, homeopathisch huisarts en docent homeopathie aan de universiteit van Liverpool: ‘Wij in Nederland lopen eeuwen achter op de rest van de wereld wat betreft alternatieve geneeskunde! Schandalig! En dat is voor het grootste deel op het conto te schrijven van die vereniging met als voorzitter die vrouwenarts uit Hoorn!’ Mogen zijn woorden bewaarheid blijven.

Literatuur

1. Elinav et al.
Association between consumption of Herbalife nutritional supplements
and acute hepatotoxicity. Journal of Hepatology 47:514-520.
2. Palmer
RMJ et al. L-arginine is the physiological precursor for the
formation of nitric oxide in endothelium-dependent relaxation.
Biochemical and biophysical research communications 153:1251-1256.
3.
http://www.mlmwatch.org/04C/Herbalife/niteworks.html
4. Böger
RH. L-Arginine therapy in cardiovascular pathologies: beneficial or
dangerous? Current opinion in clinical nutrition and metabolic care
11:55–61
5. Romero RJ et al. Therapeutic Use of Citrulline in
Cardiovascular Disease. Cardiovascular Drug Reviews 24:275–290
6.
http://www.mayoclinic.com/health/l-arginine/NS_patient-arginine
7.
“Nitric Oxide Now — Ask Me How”, Washington post 7-10-2003
8.
World Cancer Research Fund / American institute for Cancer Research:
Food, Nutrition, Physical Activity and the Prevention of Cancer, a
Global Perspective. Washington D.C. AICR, 2007
9.
http://www.voedingscentrum.nl/EtenEnGezondheid/Toevoegingen

Onze lezer Martin Klomp schreef ons:

Prima reactie van Thomas Boerlage op de Herbalifeverkoop in Albert Heijn, nota bene door een collega-arts.

Hij is iets verder gegaan dan ik, die
vorig jaar ook geconfronteerd werd iets soortgelijks.

Bij “onze”Albert Heijn staat
regelmatig een stalletje op de voorplecht, die iets ideëels
verkoopt.

Medio 2008 betrof het een aanbod voor
een ‘gezondheidscontrole’. Mijn vrouw verklapte haar gewicht en
lengte, waarop mevrouw haar een vetpercentagemeting aanbod, uit de
vrije had zogezegd. Dit alles resulteerde in een gele kaart, waarop
geschreven stond dat haar gezondheid in gevaar was. (Mijn
vrouw,bewust eter en beweger, heeft een trotse ideale BMI van 26, en
is buitengewoon gezond.)

Het telefoonnummer voor een beter leven
was dat van het huisadres van een Herbalifeverkoopster. Ik was bij
het consult niet aanwezig geweest en overwoog het nummer te bellen om
mijn beklag te doen. Maar de verkoopster was mij voor. Mijn vrouw had
argeloos haar naam gegeven ‘voor meer informatie’, en nu kreeg ik
iemand aan de lijn die mij vertelde dat mijn vrouw met al dat vet
gevaar liep!

Ze trof het niet dat ze mij aan de
telefoon kreeg. Na wat boos heen en weer gepraat heb ik haar gezegd
dat ik aangifte overwoog bij de politie van misleiding en het ziek
praten van mensen. En dat ik minimaal contact op zou nemen met AH als
zij de regen van gele kaarten die zij over onze wijk wilde
verspreiden niet zou stoppen. Zij beloofde het gebruik van de gele
kaart nog eens te bespreken. Ik weet eigenlijk niet of mevrouw dit
gedaan heeft en ook niet of ze erg geschrokken is.

Een dag later was ze in elk geval
vertrokken met haar kraampje, dat wel. Ik heb daarom, in
tegenstelling tot Boerlage, niets meer ondernomen.

Is het iets voor de Vereniging om
Albert Heijn landelijk te laten weten dat dit soort zaken niet kan.
Kunnen we ze niet vragen of ze geen landelijk advies uit kunnen laten gaan om
kruidenvrouwtjes en -mannetjes te weren uit hun winkels? De ondernemers zullen toch
ook zien dat mensen ten onrechte de stuipen op het lijf jagen geen
reclame is voor hun zaak, noch voor hun producten. Het artikel van
Boerlage is een goede onderbouwing voor zo’n brief.

Nieuwsbrief

De Digitale Nieuwsbrief van de VtdK houdt u regelmatig op de hoogte van nieuwe artikelen op deze site.