Korte berichten 2008

Sickesz
Zie: Sickesz-arrest als inspiratiebron
nr. 1 (maart 2008), p.17

Millecam/IGZ
nr. 1 (maart 2008), p.17

In de artikel-12-procedure van onze Vereniging tegen het besluit tot seponeren van de IGZ-aangiften tegen een aantal Millecam-hulpverleners zijn inmiddels twee besloten sessies geweest in het Amsterdamse gerechtshof aan de Prinsengracht. Ons bezwaarschrift werd tegelijk behandeld met dat van Skepsis. Tijdens de zitting van 30 november lieten Broekhuyse [=Broekhuijse] en Jomanda zich niet zien, maar stuurden hun advocaten. Veel vragen van het hof bleven daardoor onbeantwoord. De VtdK werd om niet bijgestaan door mr. Cees Korvinus, die zich – bijgestaan door onze adviseur Westerouen van Meeteren – uitstekend van zijn taak kweet. Koonen meldde zich een dag van tevoren af wegens griep. Omdat ook hij de kans moest krijgen zich te verdedigen kwam er een tweede sessie op 25 januari. Koonen zou toen net op vakantie zijn maar stuurde nu wel zijn advocaat, een van de gebroeders Anker. (Opvallend toch hoe Koonen zich dure advocaten kan permitteren: bij het Centraal tuchtcollege dat hem een jaar schorste, werd hij bijgestaan door prof. Kasteleijn). Uitspraak volgt in maart.

Belastingdienst: ‘VtdK beoogt het algemeen nut’
Chris Pellicaan, penningmeester
nr. 1 (maart 2008) p. 23

De Vereniging tegen de Kwakzalverij ontving in december 2007 een beschikking van de Belastingdienst waarin is aangegeven dat de Vereniging tegen de Kwakzalverij met ingang van 1 januari 2008 (evenals voorgaande jaren) een Algemeen Nut Beogende Instelling is (ANBI). Ik vrees dat niet iedereen in Nederland het daarmee eens is.

Waarom is de ANBI-status van belang? Een ANBI kan vrijstelling van schenkings- en successierechten krijgen voor schenkingen en erfenissen die zij ontvangt. Bovendien kunnen particulieren een giftenaftrek krijgen voor de inkomstenbelasting als zij giften doen aan een ANBI. Dat geldt ook voor bedrijven voor de vennootschapsbelasting.

Zoals u weet vormen contributies van leden een belangrijke inkomstenbron voor de Vereniging. De afgelopen jaren is echter pijnlijk duidelijk geworden dat contributies alleen niet voldoende zijn om met name de kostbare juridische ondersteuning te kunnen betalen. Gelukkig hebben we de afgelopen jaren veel donaties mogen ontvangen en in de nasleep van de zaak Sickesz ontvangen we nog steeds grote en kleinere donaties van particulieren. Een belangrijke schenking werd eind 2007 gedaan door ons lid mevrouw prof. J.T. Leutscher-Hazelhoff uit Groningen. Ook donaties van de Swedish Skeptics’ Society en het Belgische Comité Para (Comité Belge pour l’investigation scientifique des phénomènes réputés paranormaux) hebben recent onze kaspositie versterkt.

Als u overweegt om naast uw jaarlijkse contributiebijdrage ook een donatie te doen is informatie over de drempel en de maximale aftrek hiervan te vinden op www.belastingdienst.nl. U kunt ook een periodieke gift doen (schenking van lijfrente). De gift wordt gedaan in vaste en gelijkmatige periodieke uitkeringen en de gift wordt minimaal vijf jaar achter elkaar gedaan. Voor periodieke giften bestaat geen drempel en geen maximum; in dit geval is dus de gehele gift aftrekbaar van de inkomstenbelasting. De fiscus betaalt dus mee! Indien u voor deze mogelijkheid opteert, verzoek ik u contact op te nemen.

Tot slot: ik denk dat het uitroeien van kwakzalverij in Nederland nog wel enige tijd zal duren, dus ook uw toekomstige donaties zijn welkom. In uw testament kunt u vastleggen dat u een bedrag wilt nalaten aan de Vereniging tegen de Kwakzalverij. U kent dan de Vereniging een legaat toe of benoemt de Vereniging tot (mede)erfgenaam. Uw notaris of accountant kan u verder informeren.

Mededeling secretaris
F. van Dam
nr. 1 (maart 2008) p. 24

Het secretariaat is bezig om de ledenlijst op te schonen. Niet alleen worden namen en adressen gecheckt, ook wordt de ledenlijst ontdaan van ongerechtigheden die in de loop der jaren in het ledenbestand gekropen zijn. In artikel 6 lid 4 van onze statuten – zie onze website – staat het volgende te lezen: ‘Het bestuur weigert het lidmaatschap aan degenen van wie men weet, dat hun handelingen in strijd zijn met het doel van de vereniging en kan om die reden aan reeds ingeschreven leden het lidmaatschap opzeggen.’ Tot nu toe zijn vijf leden die een in alternatieve praktijk werkzaam zijn, geroyeerd. Uiteraard kunnen zij wel abonnee blijven op het verenigingsblad.

Herstel
Jan Willem Nienhuys en Henk Timmerman
nr. 1 (maart 2008) p. 24

Links- en rechtsdraaiend melkzuur worden onjuist beschreven in het artikel van Janine te Marvelde in NTtdK 118.3, 2007:32-34. Melkzuur is een mengsel van twee zogeheten spiegelbeeldisomeren, d- en l-melkzuur. Aan het centrale koolstofatoom van melkzuur zijn vier verschillende groepen gehecht (waterstof, een methylgroep, een OH-groep en een zuurgroep), en dat kan op precies twee spiegelbeeldige manieren. Een dergelijk koolstofatoom heet een chiraal centrum. Deze isomeren van melkzuur zijn in vele opzichten gelijk. Ze draaien echter het polarisatievlak van gepolariseerd licht op verschillende manier: de ene isomeer de ene kant op, de andere, in gelijke mate de andere kant op. Ze verschillen bovendien doordat ze anders reageren met andere stoffen die chirale centra bevatten (sommige stoffen bevatten meerdere van zulke centra). Dat laatste is belangrijk, want het betekent dat de spiegelbeeldisomeren in verschillende mate reageren met de meeste biologische moleculen, met name de aminozuren (l-isomeren) en eiwitten (enzymen, receptoren). Het laatste betekent ook dat er verschil kan bestaan in de snelheid waarmee l- en d-isomeren worden afgebroken en uitgescheiden.

De verschillen in de biologische activiteit van de isomeren hebben overigens geen verband met het effect op gepolariseerd licht. Dat effect wordt als volgt gemeten. Men laat gepolariseerd licht door een oplossing schijnen. Gepolariseerd wil zeggen dat het licht maar in één richting (de polarisatierichting) loodrecht op de voortplantingsrichting van de straal trilt. Nadat de straal een bepaalde afstand heeft afgelegd door de oplossing, is de polarisatierichting wat gedraaid, afhankelijk van de afgelegde afstand en de concentratie van de oplossing. De nieuwe polarisatierichting is dan rechtsom of linksom gedraaid, de isomeren heten daarom linksdraaiend of juist rechtsdraaiend. De straal gaat dus, anders dan in het genoemde artikel wordt gezegd gewoon ‘rechtdoor’; om hem helemaal uit te doven met een polaroidfilter moet dat filter iets verdraaid worden. Stoffen waarvan moleculen één zo’n chiraal centrum hebben, vertonen een dergelijk gedrag.

Pasteur begon zijn wetenschappelijke carrière met het onderzoek aan d- en l- wijnsteenzuur. Wijnsteenzuur is een stof met twee chirale centra. Als die chirale centra elkaars spiegelbeeld zijn, is het hele molecuul weer symmetrisch, namelijk bij een spiegeling die de twee centra verwisselt! In dat geval is de stof niet optisch actief, maar anders (dus bij gelijke chirale centra) wel, en zijn zelfs de kristallen asymmetrisch, zodat ze op het oog kunnen worden gescheiden. De Nederlander Van ’t Hoff, de allereerste Nobelprijswinnaar voor Scheikunde, vond de wetenschappelijke verklaring voor het fenomeen van spiegelbeeldisomerie.

Antiek aardstralenkastje
Roeland Heeck
nr. 2 (juni 2008), p. 16

Het enige aardstralenkastje dat ik ooit in het echt heb gezien zag ik bij het jubileumdiner van de VtdK in Noordwijk; het werd daar met enig ‘debunkend’ tromgeroffel geopend. En terecht, want er bleken alleen wat netjes geordende decoupeerzaagjes voor ijzer in te zijn gemonteerd. Als dat geen bewijs van nonsens is! Toevalligerwijze liep ik tegen informatie over de ‘fabrikant’ van dat model kastjes aan, waaruit blijkt dat er niet zomaar iets werd gemaakt. Bovendien was het mogelijk het enige nog bestaande kastje van dat type: ‘Een bakje – waaraan Hessel zijn bijnaam dankt – is tot nog toe niet boven water gekomen.’ (noot 1) Het streekmuseum te Burgum staat misschien een belangrijke gift te wachten.

Over Hessel Wiersma, uit Sibrandahus (1906 -1988): ‘… Na 1970 krijgt Hessel enige bekendheid door zijn adviezen met betrekking tot de bestrijding van aardstralen. Het middel bevindt zich in een weckfles of in een kistje of bakje. Vandaar zijn bijnaam: Hessel Bakje. Hoe komt Wiersma aan de kennis omtrent bestrijding van aardstralen ? Al in 1906 verschijnt een Groninger aardstralendeskundige (Bolt) in Betterweerd op de boerderij van vader Watze Wiersma. Bolt plaatst stralingskastjes op het land en verklaart daarbij dat er voortaan geen kunstmest meer hoeft te worden gestrooid! Een kastje van Bolt wordt later door Wiersma geopend: het bevat koperdraad. Wiersma ontwikkelt een en ander verder: hij gebruikt lood, zilverdraad, ijzerzaagjes, gedroogde varens (slechts kort; de resultaten vallen tegen), magneten, condensatoren, aluminium en in de bakjes komt folie. De bakjes worden door een kennis vervaardigd van triplex. Wanneer de timmerman overgaat op multiplex blijken de resultaten tegen te vallen; de lijm werkt ‘ontstralend’. Achteraf wordt het resultaat met de wichelroede getest en desnoods de plaats van het bakje aangepast. Ergens in de jaren zeventig van de twintigste eeuw stapt Wiersma over op het gebruik van weckflessen …’.

Literatuur
1. Klaas R. Henstra. Duivelbanners en wonderdokters in de Wouden, p.156 e.v.www.friesepersboekerij.nl. 2007, ISBN 978 90 330 0646 3

Oproep voor kandidaten voor de Meester Kackadorisprijs 2008
nr. 2 (juni 2008) p. 25

Op de jaarvergadering van 25 oktober zal weer de Meester Kackadorisprijs worden uitgereikt. Deze prijs is bestemd voor personen of instellingen die de kwakzalverij in aanzienlijke mate hebben bevorderd. Hierbij wordt nadrukkelijk gedacht aan personen/instellingen die via publiciteit, geldstromen, opleidingen, wet- of regelgeving, mantelorganisaties, rechtspraak of anderszins de kwakzalverij hebben bevorderd zonder daarbij zelf vuile handen te maken. Het kan zijn dat de bekroonde activiteiten willens en wetens zijn ondernomen, maar ook naïeve c.q. bona fide inspanningen die wellicht onbedoeld de kwakzalverij hebben bevorderd, kunnen in aanmerking komen. Goed bedoeld is dus geen excuus! De commissie die de voordracht doet aan het bestuur, bestaat uit mr. Th.J. Douma, voorzitter, prof. dr. R.A.P. Koene en C.P. van der Smagt, huisarts n.p. Wij roepen u op om deze commissie te attenderen op mogelijke kandidaten voor de Meester Kackadorisprijs 2008. U kunt uw kandidaten insturen naar het secretariaat van de vereniging secretariaat@kwakzalverij.nl. Het reglement alsmede eerdere prijswinnaars kunt u vinden op onze website. In het septembernummer van het Nederlands Tijdschrift tegen de Kwakzalverij zal de shortlist met genomineerden worden gepubliceerd.

Jaarvergadering 2008
nr. 2 (juni 2008) p. 25

De jaarvergadering, gevolgd door een symposium, zal dit jaar plaatsvinden op zaterdag 25 oktober te Amsterdam. Over de inhoud van het symposium volgt later bericht. Noteer de datum alvast in uw agenda!

Ledenwerving
nr. 2 (juni 2008) p. 28

Een ieder die een nieuw lid aanmeldt, krijgt het nu al klassieke Dwaalwegen in de geneeskunde. Over alternatieve geneeswijzen, modeziekten en kwakzalverij (462 pagina’s!) thuisgestuurd.

Over het aantal geregistreerde homeopathische geneesmiddelen
D.O.E. Gebhardt
nr. 2 (juni 2008) p. 28

Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) heeft enige tijd geleden haar jaarverslag over 2006 gepubliceerd. Hierin meldt zij onder andere het volgende: het CBG heeft in 2006 honderd en vijftig nieuwe homeopathische producten ingeschreven, waardoor er eind 2006 3667 homeopathische producten zijn geregistreerd. In totaal waren er toen 12.256 producten (geneesmiddelen) in de handel, die door het CBG goedgekeurd zijn. Hieronder zijn ook 65 homeopathische producten, die voornamelijk in de antroposofische geneeswijze worden gebruikt en als ‘antroposofisch geneesmiddel’ gelabeld worden. Het blijkt dat het CBG nog meer dan duizend aanvragen voor registratie van homeopathische geneesmiddelen heeft ontvangen. Zoals bekend, worden de niet-reguliere geneesmiddelen alleen op veiligheid en niet op werkzaamheid beoordeeld. In het jaarverslag wordt ook gemeld dat er een begin gemaakt is met de beoordeling van homeopathische diergeneesmiddelen wat betreft hun veiligheid voor de mens.

Herstel
Redactie
nr. 2 (juni 2008) p.37

De Nederlandse Vereniging voor Fibromyalgiepatiënten ‘Eendrachtig Sterk’ (F.E.S), deelt ons het volgende mee naar aanleiding van het artikel ‘Kwakzalverij bij fibromyalgie’ (NTtdK, 119.1, 2008: 8-14): de naam van de website die wordt vermeld op pagina 8 is niet www.fibromyalgiepatientenvereniging, maar www.fesinfo.nl; WAO en WW vormen thans de WIA; pagina 9: in tegenstelling tot wat de auteur gelooft, zit en zat Rasker niet in het bestuur van de patiëntenvereniging.

Noot webredactie: Niet auteur Renckens gelooft dit, maar de schrijfster van een letterlijk geciteerde brief aan Renckens.

Supplement
nr. 2 (juni 2008) p.37

Naar aanleiding van het artikel ‘Voorzichtigheid geboden bij kruidengeneeswijzen'(NTtdK 119.1, 2008:18-22) schrijft Marie Prins het volgende: Allereerst een correctie: medische planten bootsen het effect van medicijnen niet na; de medicijnen bootsen de kruiden na. De planten waren er echt het eerst. Maar nu de Chinese kruiden. Dat aristolochiazuur nierfalen en blaaskanker veroorzaakt is al bekend sinds het Belgische afslankschandaal. Sinds 1992 is de invoer van aristolochia’s in de EU verboden en sinds 2001 mag het in Nederland niet in kruidenpreparaten worden gebruikt. Maar het is heus niet alleen per email verkrijgbaar. Van 2002 tot 2006 ging de Voedsel en Waren Autoriteit na hoe het ermee stond. Niet best. In 25 van de 68 monsters van kruidenpreparaten die traditioneel aristolochia zouden bevatten zat nog steeds aristolochia. Ze waren verkregen bij TCM praktikanten, oosterse winkels e.d., dus niet per e-mail. (Martena MJ et al. ‘Enforcement of the ban on aristolochic acids in Chinese traditional herbal preparations on the Dutch market’. Analytical and Biochemical Chemistry, mei 2007.) Ook werden er kruiden met PA’s aangetroffen en aconitumsoorten. En bovendien zware metalen. Kort daarna kwam de IGZ met een bericht over TCM-middelen met ongeëtiketteerd dexamethasonacetaat in een zalf voor een baby, niet nader gespecificeerde antibiotica en een afslankmiddel met 26 mg sibutramine (maximale dagdosis 15 mg voor hardnekkige gevallen). (http://www.igz.nl/actueel/nieuwsberichten/721614) En nog een paar maanden later kwam er een afslankmiddel op de markt met maar liefst 36 mg sibutramine. (http://www. igz.nl/actueel/nieuwsberichten/waarschuwingzhendeshou ) En ten slotte: in februari 2008 Chinese potentiepillen met resp. 1,5 maal de maximale dagdosis van nor-actildenafil, 1,5 maal de maximale dagdosis van vardenafil, of met maar liefst 2,5 maal de maximale dagdosis van tadalafil. (http://www.igz.nl/ actueel/nieuwsberichten/waarschuwing-kruidenpillen) En toch willen de TCM-ers geregistreerd worden. Eerst die winkel maar eens schoonmaken, zouden wij zeggen.

Honing en bijwerkingen van chemotherapie
Henk Timmerman
nr. 2 (juni 2008) p.38

In dagbladadvertenties duikt recentelijk honing op als middel tegen ernstige bijwerkingen van chemotherapeutica bij kankerpatiënten. Het gebruik van honing is een bekend verschijnsel in de volksgeneeskunst. In het Compendium van rituele planten in Europa staat het meer dan vijftig keer vermeld. Ook binnen het huidige alternatieve circuit wordt honing veel genoemd en geroemd. Googelen met de trefwoorden honing en geneeskracht levert 3640 ‘hits’ op.

Het is met recht een wondermiddel te noemen, want bewijzen voor de werkzaamheid ervan zijn er niet. De voornaamste bestanddelen van honing zijn water, suikers en wat vitaminen. Toch wordt er enorm veel geneeskracht aan toegekend; honing is een panacee tegen bijna alle aandoeningen, van hoofdpijn en bloedarmoede, tot kanker Het betreft dan meestal de zogenaamde Koninginnegelei, het voedsel van de bijenkoningin. Via Google krijgt men zelfs 1.180.000 reacties op dit trefwoord, in combinatie met kanker, 20.100.

Wat wordt er nu eigenlijk precies beloofd? Een product als Life Mei wordt als ’therapeutische honing’ aangeprezen. Therapeutische honing is niet zomaar honing, nee, deze speciale soort wordt geproduceerd door bijen die worden gevoed met medicinale planten; hoe kom je op zo’n mallotig idee? Enige informatie over de verschillen tussen gewone honing en de honing van de vertroetelde bijen ontbreekt vanwege de aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dat zulke verschillen niet bestaan, en mochten ze toch gevonden worden, dan is het de vraag of ze relevant zijn.

De speciale honing wordt geroemd als een middel dat bij patiënten die met chemotherapeutica een behandeling tegen kanker ondergaan, zou helpen de verstoring van het bloedbeeld te voorkomen. In kleurige plaatjes laat men zien dat het preparaat de daling van het hemoglobinegehalte, de afname van het aantal witte bloedlichaampjes en vooral van de neutrofielen zou tegengaan. De plaatjes zien er voor leken overtuigend uit, maar dat gaat niet op voor ingewijden, omdat die eerst meer zouden willen weten over de gebruikte parameters, significantie, herhaalbaarheid, mechanisme, de doseringen, het soort chemotherapie en de aard van de tumoren.

Het verhaal is hoogstwaarschijnlijk terug te voeren op één publicatie: Jamal Zidan en anderen publiceerden in Medical Oncology (23, 2006, 549-552,) onder de titel ‘Prevention of Chemotherapy – Induced Neutropenia by Special Honey Intake’ hun bevindingen. Het gaat om een studie onder 30 patiënten, waarvan de helft een behandeling tegen borstkanker onderging; de andere helft onderging behandelingen tegen longkanker, coloncarcinoom en enkele andere, niet gespecificeerde kankers. De studie is een ‘open’ studie, er is geen controlegroep, en van de dubbelblind-methode hebben de onderzoekers kennelijk nooit gehoord.

De resultaten zeggen dus weinig tot niets, ze zouden hooguit aanleiding kunnen vormen voor gedegen onderzoek. Er mogen in geen geval conclusies aan verbonden worden en het verwerken van de resultaten in kleurige diagrammen in publieksadvertenties is dan ook zeer laakbaar en waarschijnlijk in strijd met de regelgeving.

De conclusie kan geen andere zijn dan dat nietszeggende resultaten van een zeer beperkt en voorlopig onderzoek, gepubliceerd in een middelmatig tijdschrift (impactfactor 1,2), worden gebruikt om patiënten met ernstige problemen te misleiden.

Supplement (2)
Daniël Dresden
nr. 3 (september 2008) p. 2

Naar aanleiding van ‘Voorzichtigheid geboden bij kruidengeneeswijzen’ (NTtdK 119.1, 2008;18-22) geeft Marie Prins in een supplement (NTtdK 119.2, 2008;37) aanvullende informatie over de Nederlandse situatie. In mijn artikel staat het medische verhaal van een Chinese jongeman centraal. Hij ontwikkelde blaaskanker en nierfalen na gebruik van het Chinese kruid Longdan Xieganwan. Het is interessant – en shockerend tegelijk – om over de nationale situatie te lezen, aangezien mijn eigen schrijverij zich focust op de internationale houding ten aanzien van kruidenmiddelen.

De geplaatste ‘correctie’ is echter niet alleen onterecht, maar ook onnodig.

Haar kritische noot is gericht tegen mijn eerste zin: ‘Medicinale planten kunnen het effect van veel medicijnen nabootsen, verhogen of tegenwerken.’ Dit is vrijwel een letterlijk citaat uit The Lancet, namelijk ‘Concurrent use of herbs may mimic, magnify, or oppose the effect of drugs.’ (Fugh-Berman A. Lancet 2000;355(9198):134-8; referentie 3 in mijn artikel).

Het zal iedere NTtdK-lezer duidelijk zijn dat ‘de planten er echt eerst waren’ (vergeleken met medicijnen), zoals Marie Prins naar aanleiding van mijn openingszin opmerkt. Waarom schrijven Adriane Fugh-Berman in The Lancet en ondergetekende in NTtdK dan dat medicinale planten het effect van veel medicijnen kunnen nabootsen, dus in omgekeerde historische volgorde? Het primaire onderwerp van mijn artikel zijn de medicinale planten. Vandaar dat die op de eerste plaats dan wel voorin de zin staan, net als in het genoemde Lancet-artikel. Dat zegt natuurlijk niets over het feit dat medicinale planten er evident eerder waren dan de door mensen gefabriceerde medicijnen. Is de zin ‘Medicinale planten kunnen het effect van veel medicijnen nabootsen’ dan toch niet fout? Nee. Het woord ‘nabootsen’ gaat namelijk om een actie (Wie/wat bootst na?), niet om het moment waarop de betrokken actoren ontstonden (Wanneer ontstond de nabootser en de nagebootste?). Zo zijn er legio voorbeelden van nabootsing te verzinnen, waarin de nagebootste pas later is ontstaan of geboren dan de nabootser. Jonge ouders bootsen vaak de fladderende armpjes, het gekir en ander neonataal gedrag van hun eigen kroost na. Ik ken dergelijk gedrag uit eigen ervaring, want ik ben sinds enkele maanden oom en ik word over enkele maanden zelf vader. Ik denk dat niemand de stelling zou willen verdedigen dat de nagebootste persoon (baby) eerder bestond dan de nabootser (ouder of ander familielid). Middelen of personen kunnen dus nagebootst worden, terwijl ze evolutionair/technologisch (medicijnen versus planten) of genealogisch (kinderen versus ouders) jonger zijn.

Een laatste punt van kritiek in het supplement van het vorige Tijdschrift betreft de locaties, waar dergelijke schadelijke middelen te verkrijgen zouden zijn. Terwijl ik zelf schrijf dat ‘aristolochiazuur door veel landen geboycot wordt, maar via internet beschikbaar blijft’, wordt dit vertaald in de opmerking dat het ‘heus niet alleen per e-mail verkrijgbaar’ is. Wanneer er geschreven staat dat bepaalde middelen in ieder geval via internet beschikbaar zijn, dan betekent dat natuurlijk níet dat ze alleen per e-mail verkocht worden. Als één manier om kruidenmiddelen te verkopen is aangetoond, dan zijn met die constatering niet alle andere distributiemethoden uitgesloten. Helaas, zou je in het geval van zulke schadelijke stoffen moeten toevoegen. Het is schikbarend om te lezen dat het Chinese kruid Longdan Xieganwan, de voor de nieren giftige en kankerverwekkende troep in de door mij geciteerde casus, waarschijnlijk ook tegenwoordig nog via allerlei omwegen (niet alleen online, maar ook offline via allerlei Chinese kruidenwinkels) en in ons land verkrijgbaar is.

Ik ben het overigens 100% mee eens met de eindconclusie van Marie Prins: ‘Eerst die winkels (van TCM-ers) maar eens schoonmaken.’ Gedoogbeleid is niet de juiste strategie ter bestrijding van dergelijke evident schadelijke middelen. Tegen zulke zaken moeten de betrokken autoriteiten (IGZ en VWA) hard optreden. Nuttige kruiden dienen gespaard te worden, maar het nutteloze of zelfs schadelijke onkruid moet met wortel en tak uitgeroeid worden. Er lijkt echter geen kruid gewassen te zijn tegen de verspreiding van schadelijke medicinale planten, ook kennelijk in Nederland niet.

Belletje rinkelen
nr. 3 (september 2008), p. 5

Mobiele telefoons vormen geen gevaar voor de volksgezondheid, dit was de uitkomst van een Duits onderzoek gedurende tien jaar; de apparatuur en het gebruik ervan over die periode verhoogt niet de kans op kanker en veroorzaakt geen hoofdpijn of slaapproblemen.
A. Tuffs, Brit. Med. J, 336, 7659, 28 juni 2008.

Een mooi initiatief dat navolging verdient
Frits van Dam
nr. 3 (september 2008), p. 5

Lex van Hattum, patholoog bij de VU, heeft de studenten in zijn mentorgroep een studentenlidmaatschap van de Vereniging aangeboden. Hij schreef ze het volgende briefje: ‘Als afsluiting wil ik graag aan eenieder die dit wil het lidmaatschap voor de komende anderhalf jaar aanbieden van de Nederlandse Vereniging tegen de Kwakzalverij, die ik – dat zal jullie niet verbazen – een warm hart toedraag. Zij geven een driemaandelijks tijdschrift uit dat bijzonder leerzaam en vermakelijk is en bovendien steun ik zo de vereniging. En ik geloof oprecht dat te makkelijk worden met wetenschappelijke principes en zo afglijden richting kwakzalverij een gevaar is voor iedere arts.’ Negen medisch studenten werden student-lid!

Natuurlijk
nr. 3 (september 2008), p. 5

Partypillen in de vorm van ‘energie verhogende’voedingssupplementen worden steeds populairder en zijn verkrijgbaar via internet. Er worden twee intoxicaties beschreven veroorzaakt door de inname van Herbal-energy-capsules die een enorme hoeveelheid cafeïne bleken te bevatten, overeenkomend met 30 koppen koffie. Van de betreffend producten werd geclaimd dat ze gebaseerd waren op natuurlijke ingrediënten; de natuur blijkt gevaarlijker dan het publiek denkt.
H.E. Kromhout et al., Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 152, 29, 19 juli 2008.

Zwarte dag
nr. 3 (september 2008), p. 8

Het zijn moeilijke tijden voor de kwakzalver Matthias Rath en zijn volgelingen nu het Hooggerechtshof in Zuid Afrika in Kaapstad hen gebood hun activiteiten in Zuid- Afrika te staken, waarbij de minister van volksgezondheid werd geïnstrueerd daarop toe te zien. De kwakzalvers probeerden vitaminepreparaten en voedingssupplementen te slijten als middelen tegen AIDS en maakten daarbij gebruik van de minachting die de minister van volksgezondheid ten toon spreidde voor anti-virale middelen tegen de aandoening.
Lancet, 372, 9632, 5 juli 2008; (Available on line 3-7-2008)

Noot: Een uitvoerig artikel over Rath naar aanleiding hiervan verscheen in het decembernummer 2008 van het Tijdschrift, getiteld: Veroordeling van een vitaminegoeroe, door Daniël Dresden

Voodoo-stop
nr. 3 (september 2008), p. 8

Een onderzoek naar de effecten van chelatietherapie bij autistische patiënten door onderzoekers van het National Institute of Health (NIH) werd afgeblazen omdat ratten door de therapie zware cognitieve en emotionele problemen bleken te krijgen.
E. Stokstad et al., 18 juli 2008, www.sciencenow.org.

Tussen leven en dood
C.N.M. Renckens
nr. 3 (september 2008) p.32-33)

We hebben de redactie moeten beloven dat dit echt de allerlaatste keer is dat wij over Van Lommel, de ex-cardioloog die zijn beroep eraan gaf om zich geheel te kunnen wijden aan de verspreiding van zijn eigenaardige ideeën over de menselijke ziel of geest, zoals hem ter kennis kwam door het uithoren van gereanimeerde patiënten, te schrijven.

De Vereniging tegen de Kwakzalverij richtte zich in het voorjaar van 2008 nog tot zijn beroepsvereniging met het verzoek zich te distantiëren van diens ‘wetenschappelijke visie’ en ook afstand te nemen van zijn absurde bezwaren tegen orgaantransplantaties (u weet wel: de balletdanseres die na haar harttransplantatie plots de voorkeur voor junkfood van haar hartdonor meekreeg). Alle media zijn al bij Van Lommel langs geweest en de tv maakte al een ‘Profiel’ van hem, waarin wij bij de Van Lommeltjes thuis waren en we de ziener konden volgen tijdens zijn drukbezochte lezingen in het land. We vernamen daar dat er al lang geleden huiskamerbijeenkomsten plaatsvonden bij Van Lommel en dat daarbij ook prinses Juliana aanwezig was, haar reputatie als ‘reli-funshopper’ waar makend. Zij was sinds haar gedwongen afscheid van Greet Hofmans in 1957 al weer heel lang op zoek naar iemand die haar iets over het hiernamaals kon vertellen.

De zalen waar Van Lommel spreekt zijn bevolkt met veel dames van zekere leeftijd met de verheerlijkte blik in de ogen van hen, die hogere inzichten mogen absorberen uit de mond van een geleerd man. In het vragenkwartiertje hoor je de antroposofoïde dames leuteren over de zielsverhuizing van hun miskramen en ook vertelde een vrouw dat ze bij haar stervende man de ziel uit zijn hoofd had zien opstijgen. Van Lommel begrijpt alles en knijpt de ontroerde vrouwen nog eens stevig in de arm.

Nadat bijna alle kranten, tijdschriften uit binnen- en buitenland en zelfs Medisch Contact hem reeds voorgingen, kwam ons lijfblad Arts & Auto op 31 mei 2008 ook met een interview met de inmiddels bijna dodelijk vermoeide Pim van Lommel. Vrijwel zonder uitzondering waren de interviews die Van Lommel over zijn curieuze verhalen gaf, onkritisch en geschreven met een respect dat maar weinig autoriteiten tegenwoordig nog meemaken. Dat dat respect berust op een raar artikel dat The Lancet in 2001 merkwaardigerwijs ‘fit to print’ vond is zonneklaar. In dat door weinigen gelezen artikel dat in The Lancet ook al direct scherp werd aangevallen beschrijft Van Lommel onder meer een man, die tijdens zijn bewusteloosheid vanuit een ‘uittreding’ precies kon zien waar een verpleegster zijn kunstgebit opborg!

Dat boeken, die een mengeling van esoterie en wetenschap bevatten nogal eens bestsellers worden, dat is een bekend gegeven. Denk maar eens aan de Tao of physics van Capra uit de jaren zeventig en een boek als Quantum Healing van Deepak Chopra uit 1992. In kringen van beroepsgenoten hebben deze auteurs geen enkele status, maar het grote publiek denkt een genie te lezen. Op Van Lommels vreemde ideeën is inmiddels stevige en fundamentele kritiek verschenen. Neurobioloog Jeroen Geurts schreef in de Volkskrant dat er sprake was van ‘uit de lucht gegrepen hypothesen, die ons niet verder brengen’. Hersenonderzoeker Dick Swaab schreef in NRC Handelsblad dat Van Lommel in zijn ondertitel ten onrechte spreekt van een ‘wetenschappelijke visie’, want hij staat met het serieus nemen van de ‘kletsverhalen’ van de mensen ver buiten de wetenschap. En in de Skepter van winter 2007 stonden drie grondige en afdoende kritieken op het boek door resp. een wiskundige, een bioloog en een fysicus. Van Lommel imponeert de oppervlakkige lezer, maar blijkt zelf niets te snappen van door hem aangeroepen begrippen als de faseruimte, de epigenetica en de kwantummechanica.

Ik had als trouw lezer van Arts & Auto, een blad toch geschreven voor medici, gehoopt dat Van Lommel geconfronteerd zou worden met deze vernietigende kritiek, maar helaas: niets van dat al. Omdat hij zich niet kan beroepen op steun vanuit de wetenschap moeten wij het doen met verklaringen dat medisch studenten zo geïnteresseerd zijn in zijn verhalen en met het feit dat ook dokters soms bijna-dood ervaringen hebben. Tsjonge, tsjonge.

In de inleidende tekst van het interview stond ook dat tegenwoordig ‘iedereen contact wil met de rustend cardioloog’. Ik betwijfel sterk of dat ook voor de lezers van Arts & Auto geldt. Voor ondergetekende geldt in elk geval dat een dergelijk contact alleen maar zou kunnen zijn als het contact dat Multatuli zich nog toestond met Busken Huet. Over deze opponent zei Multatuli eens: ‘Het enige contact dat ik met hem nog wil, is met de punt van mijn laars.’ Zover zijn wij dus ook, alles geestelijk bedoeld, natuurlijk. Wij verzochten de redactie van Arts & Auto dringend haar lezers voortaan dergelijke onzin te besparen.

Dat schrijvers die een mix uitdragen van wetenschap en esoterie in het algemeen geen enkele status hebben binnen hun beroepsgroep, zoals wij hierboven stelden, lijkt overigens voor Van Lommel niet helemaal op te gaan. De Nederlandse cardiologenvereniging verwaardigde zich niet alleen niet de Vereniging zelfs maar te antwoorden, maar neemt Van Lommel volledig serieus. Hij werd helemaal niet uit de club gegooid, maar hem viel daarentegen de eer te beurt tijdens een congresdiner van de cardiologenvereniging dit voorjaar als feestredenaar op te treden. En hij is daar niet eens bekogeld met tomaten of andere etensresten, als u dat soms verwachtte. Vriendelijke lui, die cardiologen, maar van beroepstrots kan je ze niet verdenken en hun intellectuele ruggengraat vertoont alle kenmerken van de tuinslang.

Het zwijgen van professor Rasker
C.N.M. Renckens
nr. 4 (december 2008) p. 3

Doctor in de reguliere geneeskunde
Redactie
nr. 4 (december 2008) p. 14

Martijn ter Borg, bestuurslid van de Vereniging, is op 3 december aan de Erasmus Universiteit Rotterdam gepromoveerd tot doctor in de geneeskunde op Immune Modulating Therapy and its Viral Kinetics in Chronic Hepatitis B, of liever gezegd op immuunmodulerende therapie en virale kinetiek bij chronische hepatitis B. Promotor was prof. dr. H.L.A. Janssen, copromotoren waren prof. dr. C.A.B. Boucher, prof dr. J.P.H. Drenth en prof. dr. H.J. Metselaar. Een welgemeende gelukwens is op zijn plaats. Stelling 10 behorende bij het proefschrift luidt: alternatieve behandelwijzen hebben twee dingen gemeen: (1) er ontbreekt een logische onderliggende theorie en (2) er kan een groot aantal meestal slecht omschreven ziektebeelden mee behandeld worden.

Audio-Vital
Peter Kraft, audioloog
nr. 4 (december 2008) p. 18

Op de website van een firma te Klaaswaal (zie www.postordershop.nl), een bedrijf dat vroeger opviel door zijn annonces in de Kampioen, het ANWB-blad, waarin onder andere naast allerlei bric-à-brac tot hilariteit van velen een röntgenbril werd aangeprezen waarmee men door kleding heen kon kijken, treft men een therapeutisch alternatief, Audio-Vital genaamd, voor een gehoorapparaatje. Het blijkt een zogenaamde ‘drinkkuur’ te zijn. Het kost 27 euro per halve liter, maar bij aankoop van een liter betaalt men slechts 50 euro, wat letterlijk een slok op een borrel scheelt. De tweede halve liter is voor uw partner.

Vervolgens wordt uitgelegd wat de drinkkuur doet. Gebruik van Audio-Vital doet de fijne orgaantjes in het binnenoor beter functioneren en het bereik van zowel de hoge als de lage tonen wordt aanzienlijk vergroot. Daar zal men als beginnende presbyacusispatiënt (presbyacusis=hardhorendheid bij ouderen) blij mee zijn. De lage tonen hoeven doorgaans nauwelijks versterkt te worden, dus het zal wel een hoop kabaal gaan geven, wat overigens ook geldt voor de ‘superfoon’, een andere nouveauté van de Klaaswaalse firma.

Door de drinkkuur wordt het gehoorcentrum in de hersenen geoptimaliseerd. Bovendien wordt de verbinding tussen de beide ‘centra’ hersteld. De kuur heeft voorts geen nadelige invloed op de stofwisseling, is absoluut onschadelijk, is te gebruiken in combinatie met andere medicijnen en men mag er mee autorijden. Dat geeft enige reden tot argwaan, want hetzelfde geldt immers ook voor H2O.

Audio-Vital bevat allerlei kostbare ingrediënten, ‘100% natuurlijke werkzame stoffen’, waaronder verrijkte vitamines. Het geheel draagt bij aan celvernieuwing en de vrije radicalen worden ook nog eens geneutraliseerd. En lat but not least: waarom is Audio-Vital niet gewoon bij de drogist of in de apotheek te krijgen? Dat is om de prijs zo laag mogelijk te houden, zegt Klaaswaal. Dat die boeven er niet met de poet vandoor gaan, bedoelt Klaas waarschijnlijk. Dus u weet nu waar u moet zijn voor gehoorverbeterende maatregelen. In Klaaswaal.

Noot webredactie: elders kan men lezen wat er echt in zit: Demineralized water, Fructose, Polysorbate 80,Calcium gluconate, Magnesium gluconate, Para-aminobenzoic Acid (PABA), Shii-Take (Leantinus edodes, mushroom) dry extract 0.2%, Strawberry flavour, Vitamin E tocopherol, Potassium sorbate, Methyl p-hydroxybenzoate, propyl p-hydroxybenzoate, Trihydroxyethylrutin, Vitamin B6, Vitamin B1, Copper gluconate, Vitamin B12 at 0.1%, Manganese gluconate, Folic acid.