Perianale kwakzalverij

De website van de MDL-stichting beschrijft aambeien als volgt: ‘Aambeien zijn opgezwollen en uitgezakte zwellichamen. In de endeldarm vlak boven de anus bevinden zich deze zwellichamen. Dit zijn sponsachtige netwerken van bloedvaatjes. Zwellichamen spelen een belangrijke rol bij het afsluiten van de anus. Als de zwellichamen te veel opzwellen en uitzakken spreken we van aambeien.

Aambeien kunnen in de anus zitten. Dit noemen we inwendige aambeien. Soms zijn de zwellichamen zo opgezwollen dat ze naar buiten uitpuilen. In dat geval spreken we van uitwendige aambeien.

Aambeien komen vrij veel voor. Vooral mensen boven de 50 jaar hebben last van aambeien. Aambeien zijn in feite onschuldig maar veel mensen ondervinden er last van. Aambeien komen bij vrouwen vaker voor dan bij mannen.’

De klachten zijn vaak beperkt, maar kunnen bestaan uit pijn, branderigheid, jeuk en bloedverlies. De behandeling bestaat uit zalven en/of zetpillen, terwijl soms een chirurgische therapie nodig is.

Schaamte weerhoudt veel mensen ervan dit probleem aan de orde te stellen bij naasten of huisarts. De omzet van Sperti en aanverwante middelen in de drogist profiteert ervan. Dat geldt ook al lange tijd voor kwakzalvers, die zich graag op dit terrein begaven en begeven.

Foster’s aambeienzalf

De Britse firma Foster maakte begin twintigste eeuw volop reclame voor zijn patentmiddelen en in het Verenigingsarchief bevindt zich een fraaie brochure uit 1910, waarin behalve voor nierpillen en maagpillen reclame wordt gemaakt voor Foster’s aambeienzalf. De diverse middelen werden reeds in 1904 en 1905 besproken in het Maandblad tegen de Kwakzalverij, dat de samenstelling onthulde, constateerde dat de werking nihil was en bovendien kon melden dat bij het natrekken van de vier geciteerde tevredenheidsbetuigingen door de Maastrichtse gezondheidscommissie, drie der zogenaamd genezenen niet waren te vinden, terwijl de vierde deze pillen noch de zalf ooit gebruikt had.

Homeopathie tegen aambeien

Ook de homeopathie, die destijds in ons land niet erg was doorgedrongen, pretendeerde een oplossing te kunnen bieden voor het netelige probleem. Zo beschrijft Dr. C. Muller in zijn De Homoeopathische Huisdokter (vertaald uit het Duitsch door A.Dupont, geneesheer-directeur van Lozenoord. 1913. Uitg. Kampen – J.H. Kok) op pagina 211 zijn aanpak van het probleem: ‘Hemorroïden: ‘Nux vomica bij personen met zittende levenswijze en gewoon aan het gebruik van verhittende dranken; als de knobbels zeer stijf gespannen zijn; de ontlasting hard en donkergekleurd is, bij pijnlijke bedomptheid in het hoofd. Als het middel wel gewerkt heeft maar nog niet alle bezwaren heeft weggenomen: Sulfur.’

Volgen nog Collinsonia canadensis, Aesculus hippocastaneum, Belladonna, Acid. Phosphoricum, Ferrum carbonic en China, Millefolium, Sabina en ‘van de nieuwere medicamenten’ Hamamelis en Leptandra. Bij ‘hevige bloedafgang, gelijkend op bloedvloeiing dan is Ipecac of, als dit niet spoedig helpt, Kreosot en in zeer bedenkelijke gevallen koud water of ijs aan te wenden’. ‘Zeer goede diensten verleenen ook koude wasschingen van den aars en koude zitbaden, evenwel niet te lang en te vaak.’

Die zitbaden zijn ook binnen de reguliere geneeskunde lange tijd nog wel bon ton geweest, al namen zij in mijn studententijd (jaren ’60 vorige eeuw) meer het karakter van wisselbaden aan: koud en warm afgewisseld: dat was zogenaamde ‘vaatgymnastiek’ , maar in de huidige richtlijnen zijn de wisselbaden verdwenen.

Anno de 21ste eeuw lijkt de rol van de homeopathie op dit gladde terrein te zijn uitgespeeld. In de (gelukkig nooit gepubliceerde) Draft Homeopathy: review and analysis of reports on controlled clinical trials, een initiatief van de ©WHO uit 2004, worden geen trials gemeld over homeopathie tegen aambeien. Qua perianaal moeten wij het doen met een Italiaans artikel over de fissura ani (‘kloof’): Bignamini M, Saruggia M, Sansonetti G. Homoeopathic treatment of anal fissures using Nitricum acidum. Berl J Res Hom 1991; 1: 286-87. Deze kwaal (de anale kloof) zou verbeteren met Acidum Nitricum C9.

Natuurgeneeskunde

In de 25ste editie van De Nieuwe geneeswijze van pastoor Heuman (1923) worden natuurlijk Heuman’s Haemorrhoidaal-zalf en –zetpillen warm aanbevolen. Bijkomende raadgevingen luiden als volgt: De anus moet door veelvuldige afwasschingen en dennenaaldbaden buitengewoon zuiver gehouden worden. Voor schoonmaken na den stoelgang neme men geen bedrukt krantenpapier, maar men neme voor dit doel altijd wat watten of week onbedrukt papier mede.’ Tot zover de bijdrage van de natuurgeneeswijze.

In De Kleine Dokter van Dr. h.c. A. Vogel, editie 1987, worden de aambeien ook ten tonele gevoerd (p. 175 e.v.) Men beginne met meer volkorenbrood, fruit en rauwe groente. Er zijn goede ‘phytotherapeutische middelen, zoals Curcuma complex (overigens niet gebruiken tijdens de zwangerschap) en Linoforce, want ook psychische verkramping als gevolg van onopgeloste levens vraagstukken, kan obstipatie veroorzaken.

Is de obstipatie eenmaal opgeheven, dan kunnen Aesculaforce, Hyperisan en Millefolium goede diensten bewijzen.’ Daarnaast is er plaats voor Hamamelis virginiana en Calcium fluoratum. Ook de thee uit Tormenti (bloedwortel) en brandnetels is goed. En tenslotte: ‘de anus elke ochtend met koud water wassen.’

Chinese acupunctuur

Deze eeuwenoude techniek lijkt bij uitstek geschikt voor de behandeling van aambeien, maar zelfs de WHO, waarin westerse CAM-artsen en inheemse traditionele genezers uit de Derde Wereld onder een hoedje spelen, kon in zijn perfide publicatie Acupuncture: review and analysis of reports on controlled clinical trials geen onderzoek naar de werking ervan tegen aambeien vinden (Uitg. © WHO, 2003).

Op het terrein van het UMCG, het Gronings academisch ziekenhuis, wordt daarover in het Hwa To Centre, waar medisch studenten stage kunnen lopen, niet veel anders over gedacht. De Vereniging bezit een Patiëntenfolder Hwa To Centre, meegenomen oktober 2014.

Onder het type aandoeningen die geschikt zijn voor behandeling met acupunctuur staan daarin plm. 100 diagnosen vermeld, waarbij direct al opvallen ‘depressies, fobieën, paniekaanvallen, nervositeit, droge mond en schizofrenie’.

Onder ‘Overige aandoeningen’ vallen o.m. de volgende problemen: epilepsie, neurose, diabetes, galstenen, postoperatieve verklevingen van de darmen, maken/herstellen van een anusopening (proctotomieklachten), ontsteking van de urinebuis et cetera. Bij deze opsomming van deze wel heel ongelijksoortige indicaties ontbreekt merkwaardigerwijs de aambei.

Dat acupunctuur iets kan bijdragen aan de majeure en delicate chirurgie, die bij sommige pasgeborenen moet worden uitgevoerd als zij geboren zijn met een anus imperforatum , dat is uiteraard volledig ondenkbaar. Hoe brutaal kan je zijn? Men had veel beter de alledaagse aambei kunnen nemen, daaraan valt nog wat te verdienen. Gewoon vergeten, natuurlijk.

Het bleken van de anus

‘Who are you to judge my anus?’, zo luidde het gezongen openingsnummer van Hans Teeuwen’s succesvolle programma Industry of Love (2003), die zichzelf daarbij gevoelig begeleidde op de piano. De cabaretier speelde in op de hype van het anus bleken, zoals die begin deze eeuw in bepaalde kringen in de mode kwam.

Er is voor zo ver bekend geen onderzoek verricht naar de herkomst van deze hype, maar potentiële kandidaten moeten vermoedelijk gezocht worden in kringen van homoseksuelen, draagsters van de zogenaamde string bikini’s en lijders aan body dysmorphic disorder BDD, een psychiatrisch ziektebeeld uit de DSM dat het beste kan worden samengevat als ‘ingebeelde lelijkheid’. Wie ‘anus bleken’ intikt in Google krijgt de keuze uit 27.000 sites.

De aanbiedster van de Creme Skinlight rekent als volgt af met de concurrentie: ‘Kies de juiste kliniek. Anus bleken Den Haag, anus bleken Eindhoven of anus bleken Enschede, overal is er onderzoek gedaan naar salons, schoonheidsspecialisten en klinieken in naar methodes om de anus te bleken. Hier komen we ook weer uit op of het laten laseren van de anus of in de vorige stukken besproken cremé waar de schadelijke stof hydrochinon inzit. Deze cremé pakt ook alleen de buitenste laag van uw anus zodat de bruine kringen door vernieuwing van de huid zo weer terug zijn. De kosten van het laseren of de cremés liggen in de steden Den haag, Eindhoven en Enschede liggen ongeveer gelijk. Tussen de 200 en 500 euro. Lastig allemaal want waar moet je nu voor kiezen? Uit onderzoek gebleken veiligste en effectiefste manier om je anus te bleken: Doe het gewoon snel en discreet thuis met een cremé anus bleekset. De anusbleekset pakt ook de onderliggende huid mee zodat de donkere plekken blijvend verdwijnen bij regelmatig gebruik. Huid bleken op een natuurlijke manier zoals met de Creme Skinlight is daarom een ideale manier.’

Er is ook al een wikipedia-pagina gewijd aan het anusbleken en daar wordt vermeld dat er nooit medische redenen zijn voor deze praktijk, het gaat uitsluitend om een schoonheidsbehandeling.

Curanol

Dit meest recente perianale product is een bedenksel van de Hilversumse apotheker Van den Bergh, die niet (meer) in het BIG register is te vinden. De aan Curanol (samenstelling uit cur en anol, u snapt hem) gewijde site beschrijft de ontstaansgeschiedenis ervan als volgt: ‘Curanol is een begrip bij de verzorging van de huid rond de anus. Curanol is ontwikkeld door Apotheek Van den Bergh uit Hilversum en werd in eerste instantie uitsluitend via de eigen apotheek verkocht. Maar later ook, vanwege de toenemende vraag, via de website www.curanol.nl. Een groot publiek is inmiddels bekend met de werking van Curanol. Curanol is op basis van puur natuurlijke ingrediënten en daarom veel gebruikt door zwangeren en net bevallen moeders. Maar Curanol is natuurlijk geschikt voor iedereen. De kwaliteit van Curanol wordt nog steeds gegarandeerd door Apotheek Van den Bergh uit Hilversum. En nu is Curanol dus ook verkrijgbaar bij uw lokale apotheek en drogist!‘

Elders heet het dat ‘Met name tijdens je zwangerschap en tijdens de bevalling kunnen je aderen extra aandacht gebruiken.’ Zowel zalf als tabletten kunnen helpen, maar de combinatie geniet de voorkeur. De laatsten mogen tijdens de eerste zes maanden van de zwangerschap alleen gebruikt worden na overleg met de arts. ‘De vaatwand moet soepel en elastisch gehouden worden.’

Het middel zou in het Gooi een aanzienlijke populariteit genieten bij kraamvrouwen en verloskundigen en de orale narratief over het middel luidt dat het goed is tegen aambeien en dat de tabletten ook nog zouden werken tegen wallen.

Op aandringen van een Goois VtdK-lid hebben wij ons iets verder verdiept in Curanol. Allereerst vroegen wij om inlichtingen over de werkzaamheid van de zalf en/of tabletten, in de handel gebracht door Forest Healthcare, Hilversum. Natali Eind van deze firma antwoordde ons als volgt: ‘Dank u voor uw bericht. Het product Curanol wordt vertegenwoordigd door het bedrijf Forest Healthcare. Forest Healthcare is lid van de Neprofarm en dit betekent dan ook dat wij ons conformeren aan de leidraad van het KOAG/KAG. Alle uitingen van Curanol zijn getoetst en goedgekeurd door het KOAG/KAG inclusief de bijsluiter en verpakking. Zoals u wellicht weet is de leidraad van het KOAG/KAG een afgeleide van de wettelijke regelgeving met betrekking tot het maken van bepaalde claims voor producten met een bepaalde (registratie)status, zoals een cosmeticum, voedingssupplement, RVG, medisch hulpmiddel of warenwetproduct. Er vanuit gaande u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.’

Dit schoot niet op en wij richtten ons tot dhr. drs. C.F. Maris, die thans als apotheker de leiding heeft van wat nog wel altijd heet Apotheek van den Bergh in Hilversum. Hij garandeert immers blijkens de website van Curanol nog altijd de kwaliteit van Curanol. Helaas: hij beantwoordde mijn mail niet.

Hoe nu verder? De rommelige bijsluiter vermeldt dat Curanol een gedeponeerd handelsmerk is en geen gluten bevat. De toelichting op de tabletten maakt een moeilijk te vatten onderscheid tussen de ‘samenstelling’ en de ‘ingrediënten’.

De tabletten laten zich uitstekend combineren ter cosmetische verzorging van ‘spataderen, blauwe aderen en ontsierende aderen. Juist ook in zwangerschap en kraambed.’ In de zalf zit een tiental plantaardige stoffen, waaronder wij de vertrouwde Hamamelis tegenkomen, alsmede de Echinacea, de Calendula maar ook vitamine B1, wolvet, vaseline et cetera.

Vernuftig vermijdt men in alle teksten dat spataderen of aambeien zouden verkleinen of genezen, het gaat zogenaamd steeds om de cosmetische verzorging, terwijl de patiënt natuurlijk alleen maar op het idee komt dit spul aan te schaffen omdat de aambeien er wel van zullen verminderen. De reclame-uiting bleek helemaal niet te zijn voorgelegd aan de bevoegde instanties KOAG/KAG en derhalve is deze inmiddels voorgelegd aan de Reclame Code Commissie.