Alternatieve zorg mag gezondheid niet schaden

Uit de evaluatie van de Wet klachtenrecht cliënten zorgsector bleek dat tweederde van de cliënten vond dat de klachtenbehandeling hen geen recht deed, onafhankelijk of ze in het gelijk gesteld waren of niet (ZonMw, Evaluatie Wet Klachtenrecht Cliënten Zorgsector, 2004). De verwachting over de klachtenprocedure werd niet waargemaakt. Veel cliënten waren teleurgesteld dat zorgaanbieders naar aanleiding van de klacht geen veranderingen aanbrachten.

In plaats van formeel klagen moest er meer bemiddeld worden, was de conclusie van de regering. Deze conclusie leidde tot de Wkkgz ter vervanging van de Kwaliteitswet zorginstellingen en de Wet klachtrecht cliënten zorgsector.

De Minister kreeg vragen over kwakzalverij en cosmetische zorg. Zij besloot daarop de werkingsfeer van de Wkkgz uit te breiden met solistisch werkende zorgverleners zonder BIG-registratie en alle overige zorgaanbieders, zoals aanbieders van alternatieve geneeswijzen en cosmetische behandelingen.

Zorgaanbieders moeten volgens deze wet goede zorg leveren. Een uitzondering wordt gemaakt voor alternatieve zorgaanbieders. Zij hoeven slechts ‘zorg’ te leveren die ‘buiten noodzaak niet leidt tot schade of een aanmerkelijke kans op schade voor de gezondheid van de cliënt, waarbij de rechten van de cliënt zorgvuldig in acht worden genomen en de cliënt ook overigens met respect wordt behandeld.’ Wel moeten alle zorgaanbieders incidenten gaan melden. Helaas zijn de meldingen geheim.

Bij misstanden kan de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) volgens de Minister voortaan beter ingrijpen. Als voorbeeld van misstanden noemde de Minister ‘bij het spuiten van botox, bij laserbehandelingen door niet-BIG’ers, bij ondergekwalificeerde zzp’ers in de thuiszorg en bij de ggz’er in de garage’.

De IGZ meldt zelf dat zij in eerste instantie slechts toezicht gaat uitvoeren op basis van ontvangen meldingen over misstanden zodat zij meer inzicht krijgt in de grootste risico’s. De WMO-zorg valt overigens niet onder de Wkkgz door een amendering in de Tweede Kamer.

Register zonder kwaliteitscontrole

Volgens de Wkkgz moet het Ministerie van VWS een register in stand houden met alle zorgaanbieders, dus ook met alternatieve zorgaanbieders. Dit Landelijke Register Zorgaanbieders, LRZa zal per 1 juli 2016 moeten werken. Het LRZa is een virtueel register (aanbodgestuurd knooppunt) dat andere bronnen ontsluit, maar de gegevens hieruit niet kopieert. Belangrijke bronnen hiervoor zijn het Handelsregister (KvK), het AGB-register (Vektis) en het BIG-register.

Duidelijk is dat afstemming van deze bronnen geen eenvoudige zaak is door de vele verouderde en onjuiste gegevens. De VtdK zal de voorderingen van het register dan ook met grote interesse volgen. Overigens moeten ook zorgaanbieders in Nederland die niet in het register zijn opgenomen zich nog wel aan de Wkkgz houden, ongeacht de wijze waarop de zorgaanbieder gefinancierd wordt.

Een alternatieve zorgverlener kan dus niet al- leen zeggen dat hij erkend is door de meeste zorgverzekeraars, maar ook dat hij geregistreerd is door het Ministerie van VWS en onder toezicht staat van de IGZ.

Hoewel de IGZ toezicht moet houden op de zorgaanbieders in het register, is het vermeld staan in het register volgens de Minister geen kwaliteitsgarantie. Ook de IGZ benadrukt dat zij voor vermelde (alternatieve) zorgaanbieders geen kwaliteitskeurmerk afgeeft. Dit was reden voor verschillende alternatieve groeperingen om te klagen bij Eerste Kamerleden tijdens de behandeling van het wetsontwerp.

Nu zouden ook mensen zonder opleiding zich in het register kunnen inschrijven als acupuncturist en dan worden er zomaar naalden in een lichaam gestoken.

Voorlichting is ook een belangrijk punt in de Wkkgz. Zorgaanbieders moeten een patiënt vertellen wat het slagingspercentage is van de behandeling. De Minister gaf in de Tweede Kamer het volgende voorbeeld: een chirurg moet zijn patiënt vertellen bij hoeveel procent van de patiënten in zijn ziekenhuis deze operatie geslaagd is. De IGZ moet erop toezien dat de informatie juist is. Dat zal zeker bij alternatieve zorg een moeilijke klus worden. De IGZ stelt echter dat zij de werkzaamheid van een alternatieve therapie niet controleert en daar geen uitspraak over gaat doen.

Klachtenprocedure

De klachtenprocedure moet pas per 1 januari 2017 gewijzigd zijn. De klachtencommissies komen te vervallen en bij een klacht moet de patiënt gelijk zijn schadeclaim noemen. Een klager moet eerst naar een klachtenfunctionaris die in dienst is van de zorgaanbieder. Vervolgens kan hij kiezen tussen een geschillencommissie en de kantonrechter. Bij de geschillencommissie moet de klager € 50 betalen. Zowel de geschillencommissie als de kantonrechter kunnen een boete opleggen van maximaal € 25.000.

De geschillencommissie wordt opgezet door de betreffende belangenorganisatie van zorgaanbieders en de betreffende patiëntenorganisatie. Voorzitter is steeds een meester in de rechten en volgens artikel 7 van het uitvoeringsbesluit moeten de leden een ’specifiek oog hebben voor de belangen van de categorie zorgaanbieders en clienten’. Alternatieve hulpverleners zullen natuurlijk altijd aansluiting zoeken bij een door een van de alternatieve koepels samengestelde geschillencommissies. Een geschillencommissie moet erkend zijn door het Ministerie van VWS.

De uitspraken zijn in principe bindend en worden elektronisch gepubliceerd. Maar een ontevreden klager kan volgens de Minister altijd ook nog naar de rechter stappen. De rechter toetst dan de uitspraak van de geschillencommissie qua procedure en niet inhoudelijk. Slechts indien de uitspraak zeer onjuist is, zou de rechter volgens de Minister ook inhoudelijk kunnen kijken.

Bij zeer ernstige gevallen kan een klager natuurlijk ook altijd een klacht indienen in het kader van het strafrecht, waarna het OM mogelijk tot vervolging overgaat. En ook staat de weg naar het tuchtcollege open. Ook al geldt dat alleen serieus voor artsen en andere BIG-geregistreerden. Wordt vervolgd.

De Minister kondigde in de Eerste Kamer aan dat zij bijeenkomsten voor de verschillende zorgaanbieders zal gaan organiseren in samen- werking met of in overleg met de betreffende belangenorganisaties om deze wet uiteen te zetten en de zorgaanbieders te helpen. We kunnen dus uitzien naar door VWS georganiseerde bijeenkomsten voor acupuncturisten, chiropractors, homeopaten, et cetera. Kan het nog gekker in dit land?